Συνέδρια/workshops

Η οργανωτική και συντακτική επιτροπή του Πανελλήνιου Επιστημονικού Συνεδρίου:  «Περί Πολιτισμικής Κληρονομιάς: Δημόσια Ανθρωπολογία, Λαογραφία και Πολιτιστική Διαχείριση» ανακοινώνουν ότι παρατείνεται η προθεσμία υποβολής περιλήψεων, μέχρι 250 λέξεις,  για το συνέδριο έως τις 10 Σεπτεμβρίου 2024 στην ακόλουθη διεύθυνση: ofaturu@uoi.gr

Τομέας Λαογραφίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Eργαστήριο/Πολιτισμός-Σύνορα-Φύλο, Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών  Σπουδών, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Υπουργείο Πολιτισμού
Δήμος Κόνιτσας

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Ο Τομέας Λαογραφίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων διοργανώνει Πανελλήνιο Επιστημονικό Συνέδριο σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού, το Eργαστήριο/Πολιτισμός-Σύνορα-Φύλο του Τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών  Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και τον Δήμο Κόνιτσας από 30.11 έως 1.12 του 2024 στην Κόνιτσα.

ΠΕΡΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ:
ΔΗΜΟΣΙΑ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ, ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

Τις τελευταίες δεκαετίες στο πεδίο των ευρύτερων ανθρωπολογικών και πολιτισμικών σπουδών τείνει να κυριαρχήσει, από τη μια, η έννοια της «πολιτισμικής κληρονομιάς», και από την άλλη ο όρος  «άυλη πολιτιστική κληρονομιά», που τείνει να αντικαταστήσει τους όρους «λαϊκός πολιτισμός», «παράδοση» και «folklore». Τόσο κατά το παρελθόν όσο και σήμερα η διαχείριση της πολιτισμικής κληρονομιάς συνδέεται με την επίκληση της αυθεντικότητας, με πολιτικές της ταυτότητας καθώς και με την ανάδειξή της ως οικονομικού πόρου (π.χ. στο πλαίσιο δράσεων τοπικής/βιώσιμης ανάπτυξης, πολιτιστικού τουρισμού, πιστοποίησης και ανάδειξης παραδοσιακών προϊόντων και επαγγελμάτων κτλ.)

Η δημόσια συζήτηση για τα θέματα αυτά αναπτύχθηκε τα τελευταία είκοσι χρόνια με τη σταδιακή κατίσχυση της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO 2003) στο πλαίσιο των δημόσιων πολιτικών, όπως αυτές ασκούνται από το κράτος, την τοπική αυτοδιοίκηση αλλά και τους θεσμούς της κοινωνίας των πολιτών. Οι νέες έννοιες και εν γένει οι καινοτομίες που εισήγαγε η Σύμβαση, όπως η ανάδειξη της έννοιας της «διαφύλαξης» σε αντίστιξη με εκείνη της «προστασίας» της πολιτισμικής κληρονομιάς και η απόδοση πρωτεύοντα ρόλου στις κοινότητες φορέων/κοινότητες κληρονομιάς, δημιούργησαν αφενός μια νέα παγκόσμιας απήχησης νοηματοδότηση όσων συνήθως αναγνωρίζουμε ως λαϊκό πολιτισμό, υλικό πολιτισμό, προφορική παράδοση, μνημεία λόγου, και αφετέρου μια «κουλτούρα αξιολόγησης» των πολιτισμικών εκφράσεων και πρακτικών.

Από την άλλη πλευρά, σε μια από «τα κάτω προσέγγιση» είναι οι ίδιες οι λεγόμενες τοπικές κοινωνίες που θέτουν επί τάπητος το αίτημα της ανάπτυξης, στην οποία, συνήθως, η ανάδειξη της πολιτισμικής κληρονομιάς παίζει σημαντικό ρόλο. Ως προς αυτό, οι τοπικές κοινωνίες προτάσσουν μάλιστα τις δικές τους προτεραιότητες και στρατηγικές με τις οποίες καθίστανται κάθε άλλο παρά άβουλοι δρώντες, οι οποίοι εφαρμόζουν παθητικά πολιτικές που εκπορεύονται από αλλού. 

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, σχετικά με την ερευνητική παρουσία και την ακαδημαϊκή συζήτηση και μακράν της αποστασιοποιημένης παρατήρησης, δημιουργούνται  οι προϋποθέσεις περαιτέρω δημόσιας πια εμπλοκής extra muros, τόσο της Λαογραφίας, όσο και της Ανθρωπολογίας στις σχετικές δημόσιες πολιτικές.

Στο συνέδριο καλούνται οι συμμετέχοντες/συμμετέχουσες να υποβάλουν προτάσεις ανακοινώσεων, ενδεικτικά αλλά όχι αποκλειστικά, σχετικές με τις παρακάτω θεματικές ενότητες:

• Με ποιους όρους και ποιες προϋποθέσεις η Ανθρωπολογία και η Λαογραφία μπορούν να συμμετάσχουν στις δημόσιες πολιτικές διαχείρισης της πολιτισμικής κληρονομιάς, όπως αυτές σχεδιάζονται και εφαρμόζονται τόσο από τους επίσημους φορείς, όσο και από τις ίδιες τις κοινότητες φορέων/κοινότητες κληρονομιάς;
• Υπάρχουν  παραδείγματα τέτοιας συμμετοχικής διαχείρισης της πολιτισμικής κληρονομιάς που μπορούν να αποτελέσουν καλές πρακτικές;
• Έχουν θέση οι ανθρωπολόγοι και οι λαογράφοι μεταξύ εκείνων που σχεδιάζουν και εφαρμόζουν προγράμματα τοπικής ανάπτυξης; Ποιος μπορεί να είναι ο ρόλος τους;
• Πώς συγκροτούνται οι διαδικασίες που πιστοποιούν σε ένα ευρύτερο κοινό την πολυδύναμη αξία των πολιτισμικών εκφράσεων και πρακτικών, ως είδος οικολογίας γνώσεων και «ευ ζην», πέρα από την αυθεντικότητα;
• Πώς οι διάφοροι πολιτιστικοί φορείς που επικαλούνται την πολιτισμική κληρονομιά και την παράδοση (π.χ. πολιτιστικοί σύλλογοι, πολιτιστικοί οργανισμοί των θεσμών αυτοδιοίκησης, χορευτικοί όμιλοι, όσοι απασχολούνται επαγγελματικά με τον τουρισμό) μπορούν να εμπλουτίσουν τους ορίζοντές τους,  ενσωματώνοντας εργαλεία, έννοιες και κριτικές αποτιμήσεις των ευρύτερων ανθρωπολογικών σπουδών;  
• Μπορεί η πολιτισμική κληρονομιά να αποτελέσει πεδίο αντίδρασης για την ανάπτυξη αντι-ηγεμονικών σχεδίων και την αντιμετώπιση ανισοτήτων και αποκλεισμών που πυροδοτούν οι οικονομικές, πολιτικές και περιβαλλοντικές κρίσεις;
• Ποιες μπορεί να είναι οι ερευνητικές προτεραιότητες και τα διλήμματα μιας δημόσιας ή/και εφαρμοσμένης Ανθρωπολογίας/Λαογραφίας στην Ελλάδα σήμερα;
• Πώς η Ανθρωπολογία και η Λαογραφία μπορούν να συνομιλήσουν με την ανάγκη των τοπικών κοινωνιών για επιβίωση στη συνθήκη ερημοποίησης και περαιτέρω επαρχιοποίησης της υπαίθρου, της αστυφιλίας, της φτώχειας και της ανεργίας, χωρίς να θυσιάσουν τον πυρήνα του επιστημολογικού και μεθοδολογικού τους διακυβεύματος σχετικά με την κριτική αποτίμηση του πολιτισμού και του εκσυγχρονισμού, της εθνικής ηγεμονίας και των τοπικών οικολογιών γνώσης; 

ΥΠΟΒΟΛΗ ΤΙΤΛΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ
Παρακαλούνται οι ενδιαφερόμενοι επιστήμονες και εκπρόσωποι Πολιτιστικών Φορέων και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να αποστείλουν τίτλο εισήγησης και περίληψη μέχρι 250 λέξεις έως τις 15 Ιουλίου 2024 στην παρακάτω διεύθυνση: ofaturu@uoi.gr

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ

• Βασίλης Νιτσιάκος
  Καθηγητής Κοινωνικής Λαογραφίας, Τομέας Λαογραφίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
• Φωτεινή Τσιμπιρίδου
  Καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Διευθύντρια στο Eργαστήριο/Πολιτισμός-Σύνορα-Φύλο, Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών  Σπουδών, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
• Δρ. Σταυρούλα-Βίλλη Φωτοπούλου
  Διευθύντρια Τομέα Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ΥΠΠΟ
• Ιωάννης Μάνος
  Αναπληρωτής Καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Eργαστήριο/Πολιτισμός-Σύνορα-Φύλο Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών  Σπουδών, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
• Θεοφάνης Δασούλας
  ΕΔΙΠ Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Τομέας Λαογραφίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
• Δρ. Δρίνης Γιάννης
  Λαογράφος, Προϊστάμενος Τμήματος Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Διαπολιτισμικών Θεμάτων, ΔΙΝΕΠΟΚ, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
• Έλενα Μπαζίνη
  Κοινωνική Ανθρωπολόγος, υπάλληλος ΔΙΝΕΠΟΚ, ΥΠΠΟ

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ

• Βασίλης Νιτσιάκος, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
• Φωτεινή Τσιμπιρίδου, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
• Ιωάννης Μάνος, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
• Θεοφάνης Δασούλας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
• Δρ. Δρίνης Γιάννης, ΥΠΠΟ
• Δρ. Δημήτρης Καταϊφτσής, Eργαστήριο/Πολιτισμός-Σύνορα-Φύλο, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
• Δρ. Πηνελόπη Πάκα, Eργαστήριο/Πολιτισμός-Σύνορα-Φύλο, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
• Έλενα Μπαζίνη, ΥΠΠΟ

ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ

Γενική γραμματειακή υποστήριξη
Όλγα Φατούρου,
Γραμματέας Τομέα Λαογραφίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Γραμματεία

• Αναστασία Τούλη, μεταπτυχιακή φοιτήτρια, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
• Γιάννης Δάφλος, μεταπτυχιακός φοιτητής, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
• Χριστίνα Γκρομπάλλι, μεταπτυχιακή φοιτήτρια, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας

Η συμμετοχή του Εργαστηρίου Μελέτης του Πολιτισμού, των Συνόρων και του Κοινωνικού Φύλου του Τμήματος ΒΣΑΣ ΠΑΜΑΚ, στο 2^ο Διεθνές Συνέδριο του Συλλόγου Κοινωνικών Ανθρωπολόγων Ελλάδας, έχει προγραμματιστεί ως εξής:

Παρασκευή 24/5/2024

12:00 -13:30 ΠΑΝΕΛ 6Α – ΑΜΦ. 11

Φωτεινή Τσιμπιρίδου – Χριστίνα Γραμματικοπούλου:
Όταν η τέχνη συναντά την ανθρωπολογία: δυνατότητες και περιορισμοί, κριτική και δημιουργικότητα, για μια πιο κριτική, δημόσια και δίκαιη γνώση.

Lorenzo Soprani:
Conducting militant research in uncertain times and uncertain fields.

Χαλήλ Ιμάμογλου:
Αόρατες μορφές αλληλεγγύης από τους πρόσφυγες και μετανάστες, σε Ελλάδα, Μάλτα και Ιταλία. Ο αναστοχασμός των εμπειριών μου ως ακτιβιστής και παρατηρητής το 2015 με 2019.

Το Εργαστήριο Μελέτης του Πολιτισμού, Συνόρων και Κοινωνικού Φύλου θα ήθελε να σας προσκαλέσει στο 2^ο Διεθνές Συνέδριο Συλλόγου Κοινωνικών Ανθρωπολόγων Ελλάδας 2024 με τίτλο: «Ανθρωπολογία, Εθνογραφία σε/για αβέβαιους καιρούς», το οποίο συνδιοργανώνει μαζί με το Σύλλογο Κοινωνικών Ανθρωπολόγων Ελλάδας, τον Τομέα Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Τμήματος Ιστορίας – Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, το Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου της Αθήνας (Ethnofest) και το TwixtLab.

Το Συνέδριο επικεντρώνεται στην αβεβαιότητα των καιρών μας σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα που ανακύπτουν σε κάθε πτυχή της ανθρώπινης ζωής. Η ανθρωπολογική κριτική ματιά μπορεί να γίνει διεισδυτική συμβάλλοντας ουσιαστικά αναδεικνύοντας τα κοινωνικά προβλήματα, ψηλαφώντας τις π(λ)ηγές τους και τα αποτελέσματα που φέρουν. Το συνέδριο προσκαλεί όσες και όσους εργάζονται και συνεργάζονται με τους τρόπους της ανθρωπολογικής σκέψης και της εθνογραφικής μεθόδου να συμμετάσχουν σε αυτή την κριτική διερεύνηση της αβεβαιότητας και της πολλαπλότητάς της. Με ποιους τρόπους μπορούμε να την αφουγκραστούμε, να την αναλύσουμε και να την κατανοήσουμε;

Το Συνέδριο ξεκινάει τις εργασίες του την Παρασκευή 24/5/2024 και θα διαρκέσει μέχρι την Κυριακή 26/5/2024. Οι εργασίες του Συνεδρίου θα λάβουν χώρα στους χώρους του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, της Παλ. Φιλοσοφικής του ΑΠΘ και του Ισλαχανέ. Παράλληλα με το Συνέδριο θα γίνουν Εργαστήρια, προβολές εθνογραφικών ταινιών και θα παρουσιαστούν εκδόσεις σχετικές με την Κοινωνική Ανθρωπολογία.

Για περισσότερες πληροφορίες καθώς και τους τρόπους συμμετοχής, μπορείτε να επισκέπτεστε το https://anthroassociation.gr/skae_synedrio/, τηλέφωνο Ελένη Σιδέρη, Επικ. Καθ., Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών, ΠαΜακ (2310-891-439, 6932292484, elasideri@uom.edu.gr)

Το Συνέδριο υποστηρίζεται οικονομικά από τις Επιτροπές Ερευνών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και του ΑΠΘ.

Το Εργαστήριο Μελέτης του Πολιτισμού, των Συνόρων και του Κοινωνικού Φύλου (Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών-Πανεπιστήμιο Μακεδονίας) και το πρόγραμμα 100memories (Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών – Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών), σε συνεργασία με τον Πολυχώρο Πολιτισμού Ισλαχανέ (ΥΠ.ΠΟ. – ΥΝΜΤΕΚΜ) συνδιοργανώνουν τον Σεπτέμβριο του 2023 διεθνές, υβριδικό και νομαδικό Συνέδριο (ΠΑ.ΜΑΚ-πόλη-Ισλαχανέ) με θέμα:

Εντός/εκτός των τειχών, στις Προσφυγικές γειτονιές της Θεσσαλονίκης (22-23/9/2023)

Η ‘γειτονιά’, ως υποσύνολο του αστικού χώρου, αποτέλεσε σημαντική κατηγορία κοινωνιολογικής ανάλυσης της μετανάστευσης και της προσφυγιάς ήδη από τις αρχέςτου 20ου αιώνα. Το 1925, κυκλοφόρησε το κλασικό πια έργο των Park and Burgess (The city. Chicago: University of ChicagoPress, 2019), ιδρυτών της Σχολής του Σικάγου, συνδέοντας τις μεταναστεύσεις αφρο-αμερικανών και ισπανόφωνων μεταναστών στις πόλεις του αμερικανικού Βορρά με τη δημιουργία των λεγόμενων ‘εθνοτικών γειτονιών’(ethnic neighbourhoods). Η αντίληψη αυτή ταυτίστηκε και με μια αντιμετώπιση της προσφυγικής γειτονιάς ως θύλακα αντίστασης σε πολιτικές αφομοίωσης και ενσωμάτωσης, ενώ σε πολλές περιπτώσεις οι εθνοτικές γειτονιές ταυτίστηκαν με τα γκέτο. Με το τέλος της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας, όταν η Ανθρωπολογία επιστρέφει σπίτι της, εν προκειμένω στο μεσογειακό περιβάλλον της Ευρώπης, και διστακτικά στην αρχή περιλαμβάνει τη μελέτη του αστικού χώρου, εστιάζει στις γειτονιές, αναδεικνύοντας, παρά το οξύμωρο των προθέσεων, τον τόπο ως σημαίνον κοινωνικοποίησης και συγκρότησης του έμφυλου εαυτού, της πολιτειότητας και της διαχείρισης της ατομικής και συλλογικής μνήμης. Αυτή η επί του πεδίου συμμετοχική παρατήρηση συνέβαλε μεθοδολογικά στην πολυεδρική και πολυδυναμική διάσταση της γειτονιάς για την παραγωγή γνώσης και πολιτικής. Στην Ελλάδα η προσφυγιά του 1922 επέτεινε τις εθνοτικές διαιρέσεις απόκλισης από το εθνικό πρότυπο, όχι μόνο για λόγους γλωσσικής ή θρησκευτικής διαφοράς, όπως συνέβη χαρακτηριστικά στη Θεσσαλονίκη μεταξύ Εβραίων και προσφύγων, αλλά και για λόγους ταξικής και περιφερειακής συνθήκης. Μετά τη ‘Μικρασιατική καταστροφή’ του 1922 και την αναγκαστική ανταλλαγή πληθυσμών με βάση τη συνθήκη της Λωζάννης (1923), οι πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν διευρυμένα στην ύπαιθρο του βορειοελλαδικού χώρου, στην Αθήνα και τον Πειραιά αλλά και στο αστικό περιβάλλον εντός/εκτός των τειχών της Θεσσαλονίκης, επηρεάζουν καθοριστικά την οικονομική, κοινωνική και πολιτική ζωή της χώρας. Η πρώτη εθνογραφική έρευνα για τους «Κληρονόμους της Μικρασιατικής Καταστροφής», έγινε στην Κοκκινιά, μια ‘προσφυγική γειτονιά’ του Πειραιά από την ανθρωπολόγο Renée Hirschon κατά τη δεκαετία του 1970 (Κληρονόμοι της Μικρασιατικής καταστροφής: η κοινωνική ζωή των Μικρασιατών προσφύγων στον Πειραιά. MIET, Aθήνα, 2004). Στην Θεσσαλονίκη η σχέση μας με τους άλλους/ξένους/κατατρεγμένους έχει διαχρονικά περάσει μέσα από διαπροσωπικές μικρές ιστορίες, καθημερινά μικρά πράγματα, υλικότητες, τραύματα και απολαύσεις, αναμνήσεις και εμπειρίες που δεν ενδιέφεραν τα μεγάλα αφηγήματα της εθνικής μνήμης και δεν αποτυπώνονται στα εθνικά ιστορικά και αρχαιολογικά μουσεία της πόλης μας.
Το συνέδριο προσκαλεί ερευνητές και ερευνήτριες κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών που χρησιμοποιούν την έρευνα πεδίου, όσες και όσους εστιάζουν στη μελέτη επίσημων και άτυπων αρχείων, αλλά και όσες/όσους δημιουργικά (βλ. λογοτεχνικά, εικαστικά, κινηματογραφικά) έχουν εμπνευστεί από τις ζωές των ανθρώπων στις προσφυγικές γειτονιές, εντός/εκτός των τειχών της Θεσσαλονίκης, να παραβρεθούν στη συνάντηση.
Ακολουθώντας το δρόμο της εθνογραφίας και των πολιτισμικών σπουδών αναζητούμε στη Θεσσαλονίκη και πέρα από αυτήν τη σημασία της ‘τοπικότητας’ και της ‘γειτονιάς’ στο είδος της συμπεριληπτικής, ακόμη και συγκρουσιακής σχέσης των προσφύγων με τους άλλους κατοίκους και μεταξύ τους. Επιπρόσθετα επιδιώκουμε τη γνώση για την καθημερινότητα και τα μικρά πράγματα, εστιάζοντας στις μικρές προσωπικές ιστορίες, τη φαντασία και τη μυθοπλασία των δημιουργών. Αφηγήσεις που δημιουργούν ρωγμές και ανοίγματα όχι μόνο για μια νοσταλγική αποκατάσταση του προσφυγικού παρελθόντος, την οποία έχει συστηματικά αγνοήσει το εθνικό αφήγημα, αλλά για μια πιο ανακλαστική/αναστοχαστική θεώρηση του παρόντος, αυτή που χαρτογραφεί τα τραύματα και τη δυναμική της προσφυγικής συνθήκης στον παρόν (βλ. Svetlana Βoym,The Future ofNostalgia. New York: Basic Books, 2001).
Περιλαμβάνονται πάνελ, εργαστήρια, περίπατοι, ατελιέ αντι-ξεναγήσεων και συναντήσεις σε στέκια της πόλης, καθώς και μία στρογγυλή τράπεζα, σε διάλογο με τις Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2023 (ΕΗΠΚ 2023 – “Πολιτιστική Κληρονομιά και Παράδοση: Μαρτυρίες του χθες στο σήμερα”). Στο συνέδριο η Ομότιμη Καθηγήτρια Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, RenéeHirschon, ως επίτιμη προσκεκλημένη, θα επιστρέψει στο εθνογραφικό της πεδίο για να αναδείξει τη σημασία της προσφυγικότητας στο παρόν, ως καθημερινή συγκρότηση της γυναικείας, έμφυλης εμπειρίας, αλλά και ως διαχείριση της μνήμης υλικά και λογοθετικά εντός/εκτός γειτονιάς, στην πόλη και την πολιτεία.

Τόπος και τρόπος διεξαγωγής
Το συνέδριο πρόκειται να υλοποιηθεί στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και στον Πολυχώρο Πολιτισμού “Ισλαχανέ”. Ο τρόπος διεξαγωγής του θα είναι υβριδικός.
Όσοι/ες παρακολουθήσουν το συνέδριο υβριδικά και μόνο αν χρειάζονται βεβαίωση παρακολούθησης είναι απαραίτητο να συμπληρώσουν την ακόλουθη φόρμα εγγραφής: https://docs.google.com/forms/d/1c1EheqOHtclVWTeOQkJhSNlwlqJy3zOZ3MSgE_iCMZg/edit
Όσοι/ες παρακολουθήσουν το συνέδριο δια ζώσης και μόνο αν χρειάζονται βεβαίωση παρακολούθησης είναι απαραίτητο να εγγραφούν πριν την έναρξη του συνεδρίου, έξω από την αίθουσα συνεδρίων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

Οργάνωση:
-Εργαστήριο/Πολιτισμός-Σύνορα-Κοινωνικό Φύλο, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
-Ειδικός Αριθμός Κονδυλίων Έρευνας, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
-Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών/Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών
-Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων & Τεχνικών Έργων Κεντρικής Μακεδονίας(ΥΝΜΤΕΚΜ), Υπουργείο Πολιτισμού (ΥΠ.ΠΟ.) Πολυχώρος Πολιτισμού “Ισλαχανέ”
-Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2023

Επιστημονική Επιτροπή: R. Hirschon (Professor Emerita, University of Oxford), Ε. Βουτυρά (Ομότιμη Καθηγήτρια ΒΣΑΣ), Φ. Τσιμπιρίδου (Καθηγήτρια ΒΣΑΣ, Επιστημονικά Υπεύθυνη), Ι. Μάνος (Αναπλ. Καθηγητής ΒΣΑΣ), Ε. Σιδέρη (Επίκ. Καθηγήτρια ΒΣΑΣ), Ε. Κυραμαργιού (Ιστορικός & εντεταλμένη ερευνήτρια του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών/Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών), Ο. Λαφαζάνη (Δρ. Κοινωνικής Γεωγραφίας του Χαροκόπειου Παν/μίου) , Α. Ιωαννίδου (Καθηγήτρια ΒΣΑΣ), Σ. Μαυρογένη (Καθηγήτρια ΒΣΑΣ), Μ. Τσαντσάνογλου ( Αν. γενική διευθύντρια του MOMus και καλλιτεχνική διευθύντρια του MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης) , Α. Κονδυλίδου (Αρχαιολόγος και Κοινωνική Ανθρωπολόγος), Χ. Χρυσανθόπουλος (Ε.Ε.Π. στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών/ Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών), Μ. Ζερμπούλης (Ερευνητής/Επιστημονικός συνεργάτης του εργαστηρίου CBG/Lab).

Οργανωτική Επιτροπή: Δ. Καταϊφτσής (Ερευνητής/ Επιστημονικός συνεργάτης του εργαστηρίου CBG/Lab) , Χρ. Γραμματικοπούλου (Ιστορικός της Τέχνης/ Επιστημονική συνεργάτιδα του εργαστηρίου CBG/Lab), Ε. Καπετανάκη (Δρ. Κοινωνικής Ανθρωπολογίας/Καθηγήτρια Β/θμιας Εκπ/σης), Ν. Μανώλας (Υποψ. Δρ. Κοινωνικής Ανθρωπολογίας ΒΣΑΣ), Α. Μητροπάνου (Τελειόφοιτη Μετ/κού Προγρ. ΒΣΑΣ), Χρ. Γκρομπάλλι (Μετ/κή φοιτήτρια ΒΣΑΣ), Α. Μουμτζόγλου (ΕΤΕΠ ΒΣΑΣ), Π. Πάκα (Διοικητική υπάλληλος του εργαστηρίου CBG/Lab).

Ιστοσελίδα του συνεδρίου: https://www.facebook.com/thessconf23/

O ελληνικός κόμβος του διεθνούς συνεδρίου «The Virtual, Otherwise» θα λάβει μέρος στο Κοινωφελές Ίδρυμα Νικολάου και Ελένης Πορφυρογένη στην Αγριά την Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο 2-4 Ιουνίου, 2022.Το πρόγραμμα συνδυάζει την προβολή των μαγνητοσκοπημένων keynote και πάνελ, live διαδικτυακές συζητήσεις με ανθρωπόλογους σε διάφορα σημεία του κόσμου και παράλληλες δράσεις (podcast, εκθέσεις, παιχνίδια, μουσική, προβολές, θεατρικό εργαστήρι) που θα διεξάγονται δια ζώσης.

Ενδεικτικό πρόγραμμα
Πέμπτη 2 Ιουνίου
12.00 Instagram Lives (Κάιρο)
13.00 Το έχεις ακούσει αυτό; (podcast)
14.00 Sound Booth
15.00 The Joy of Glitching
16.00 Film Shorts: Feminist storytelling: engaging the future through the past
19.00 KEYNOTE Corazón de Robota (She-Robot Heart)
20.30 Άνοιγμα – Καλωσόρισμα στο συνέδριο
21.00 Otherwise Athens: Four Prospects of Virtuality in the City
Παρασκευή 3 Ιουνίου
9.00 Ghosting the City: Zooming in on Otherwise Publics in Virtual Worlds (Αμβούργο)
11.00 KEYNOTE Surveillance Capital and Occupation
12.00 Sound Booth
13.00 Artist’s Block: Creative Collaborations on Post-Soviet Panel-Block Apartment Art
15.00 Diasporic Praxis: Re-thinking Ethnographic Approaches to the Balkans
(Bουλγαρία)
17.00 Έκθεση – Περιβαλλοντικές εκφάνσεις του τραύματος
18.00 Να απο-αποικιοποιήσουμε την Πόλη! Το Παιχνίδι & το Βίντεο
19.00 Sound Booth
20.30 Desktop Cinema (Προβολές στην Ταράτσα)
21.30 Επιλογές εθνογραφικού φίλμ (Προβολές στην Ταράτσα)
Σάββατο 4 Ιουνίου
11.00 ΚΕΥΝΟΤΕ Aimee Meredith Cox
12-13.30 Πες το Αλλιώς | Αnthrobombing Εργαστήριο (μόνο με προεγγραφή)
13.00 Virtual Geographies of Los Angeles: Responses to Ecology of Fear (UCLA)
13.30-14.30 Sound Booth
14.00 The Map, the Story & the Photograph: Multimodal Methods Against the Grain of Environmental Change
16.00 Sound Booth
17.00 Προοπτικές της δημόσιας ανθρωπολογίας: ανοικτή συζητήση με το Anthrobombing
21.00 Music in the Metaverse !!!!

Οργάνωση & συντονισμός
Πηνελόπη Παπαηλία
Πένυ Πασπάλη
Οργανωτική ομάδα
Εύη Δεσποτοπούλου
Κωνσταντίνος Διαμαντής
Κωστής Καλαντζής
Μελ Καλφαντή
Βιολέττα Κουτσούκου
Ντάνα Παπαχρήστου
Μιμήνα Πατεράκη
Πέτρος Πετρίδης
Ελένη Σιδέρη
Sharon Jacobs
Nick Smith
Φοιτητική ομάδα υποστήριξης Παν. Θεσσαλίας
Φοίβος Ζώτης
Φωτεινή Κίτου
Γιώργος Κωνσταντίνου
Δήμητρα Μοροσού
Μιχάλης Παναγιωτόπουλος
Αναστασία Στρίμτσου
Έρικα Τσιουκαντάνα
Όλγα Φώτου-Παρθενίδου
Ηλίας Μάριος Χαλιαμάλιας
Φορείς υποστήριξης
Society for Cultural Anthropology
Society for Visual Anthropology
Experimental Humanities Collaborative Network
Φορείς συνεργασίας
Εργαστήριο Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, ΠΘ
Σύλλογος Κοινωνικών Ανθρωπολόγων Ελλάδας
Εργαστήριο Πολιτισμού, Συνόρων και Κοινωνικού Φύλου, ΠΑΜΑΚ
Anthrobombing
KTEΛ Μαγνησίας
Ευγενική παραχώρηση του χώρου: Το Κοινωφελές Ίδρυμα Νικολάου και Ελένης Πορφυρογένη

https://www.facebook.com/events/1173538900140279

Με αφορμή τα εκατό χρόνια από το 1922, το 2022 θα είναι αφιερωμένο στο ‘προσφυγικό φαινόμενο’. Το έργο της σταδιακής συμπερίληψης των προσφύγων από τη Μικρά Ασία και τον Πόντο και τις υπόλοιπες περιοχές των πληθυσμιακών ανταλλαγών αποτέλεσε για την Ελλάδα σημαντικό μοχλό οικονομικής ανάπτυξης και εκσυγχρονισμού της κοινωνίας. Ήδη από την δεκαετία του 1920 γίνεται έρευνα που τεκμηριώνει την οικονομική συνεισφορά των προσφύγων στην ανάπτυξη της χώρας υποδοχής (Αιγίδης 1928). Οι λέξεις κλειδιά, «ανάπτυξη», «πρόσφυγες» αποτελούν εννοιολογικά και θεωρητικά φορτισμένους όρους εξαιτίας των πολλαπλών και αλληλοσυγκρουόμενων απόψεων και ερμηνειών που συχνά ταυτίζονται με τις πολιτικές «ανάπτυξης» που εφαρμόζονται κατά καιρούς απέναντι στους εκπατρισμένους νεόφερτους πληθυσμούς σε συγκεκριμένες περιοχές π.χ. Αφρική, Μέση Ανατολή.

Το συνέδριο θα εστιάσει στην εμπειρία του 1922 μέσα ακριβώς από τις δυνατότητες και προοπτικές που άνοιξε στην ελληνική κοινωνία και οικονομία για ένα δυναμικό μετασχηματισμό. Ποιες ήταν οι διεθνείς και εθνικές πολιτικές και πρακτικές που υποστήριξαν αυτόν το μετασχηματισμό; Ποιες ήταν οι αντιδράσεις της κοινωνίας και των ίδιων των προσφύγων; Πότε, από ποιους και για πόσο θεωρούνται «πρόσφυγες»; Ποιες είναι οι βραχυπρόθεσμες, μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες αποτιμήσεις του «προσφυγικού παράγοντα»; Παράλληλα, η εμπειρία του 1922 θα χρησιμοποιηθεί συγκριτικά για να ανοίξει τη συζήτηση τόσο για συναφείς εμπειρίες από την ευρύτερη νοτιο-ανατολική Ευρώπη και τη λεκάνη της Μεσογείου όσο και τις σύγχρονες πολιτικές και πρακτικές που εφαρμόζονται ή προτείνονται, και αντιμετωπίζουν τους πρόσφυγες θετικά ως ένα δυναμικό ανάπτυξης για την χώρα που τους υποδέχεται. Τι σημαίνει η έννοια του «θετικού παραδείγματος» (επιτυχία) στην περίπτωση μιας «προσφυγικής κρίσης» (οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική ένταξη); Πώς μας βοηθά να κατανοήσουμε και να συμπεριλάβουμε κοινωνικά νέες κατηγορίες προσφύγων στη σύγχρονη πραγματικότητας;

Τόπος και τρόπος διεξαγωγής

Το συνέδριο πρόκειται να υλοποιηθεί στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.  Ο τρόπος διεξαγωγής του θα είναι υβριδικός.

Θεματικές
-πρόσφυγες και οικονομική ανάπτυξη
-πολιτικές συμπερίληψης
-συμπερίληψη και κατοικία, πολεοδομικές και οικιστικές αλλαγές
-εργασία και φύλο
-προσφυγικό κεφάλαιο και πατρίδες προέλευσης
-εσωτερική μετανάστευση και αστικοποίηση
-πρόσφυγες και πολιτισμικό κεφάλαιο (μελέτες περίπτωσης)
-συγκριτικά παράδειγμα, μελέτες περιπτώσεις
-διεθνείς οργανισμοί, αναπτυξιακή βοήθεια και πρόσφυγες
-εκπαίδευση-γλώσσα-χώρα υποδοχής
-μουσειακές, λογοτεχνικές και καλλιτεχνικές αποτυπώσεις

Οργάνωση: Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών, Εργαστήριο Πολιτισμού, Συνόρων και Κοινωνικού Φύλου, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, Εργαστήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Ερευνών, Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης, ΠΜΣ «Ιστορία, Ανθρωπολογία και Πολιτισμός στην Ανατολική και Νοτιοανατολική Ευρώπη», ΔΠΜΣ “Human Rights and Migration Studies”.

Επιστημονική Επιτροπή: Ελένη Γαβρά (Καθηγήτρια ΒΣΑΣ, Επιστημονικά Υπεύθυνη), Ευτυχία Βουτυρά (Ομότιμη Καθηγήτρια ΒΣΑΣ), Φωτεινή Τσιμπιρίδου (Καθηγήτρια ΒΣΑΣ), Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης (Καθηγητής ΒΣΑΣ), Ελευθέριος Τσουλφίδης (Καθηγητής Τμ. Οικον. Επιστημών), Θεόδωρος Παναγιωτίδης (Καθηγητής, Τμ. Οικον. Επιστημών), Θεοδόσιος Καρβουναράκης (Καθηγητής ΔΕΣ), Ελένη Καλλιμοπουλου (Eπικ. Καθηγήτρια ΜΕΤ ΠΑΜΑΚ), Ελευθέριος Τσικουρίδης (Eπικ. Καθηγητής ΜΕΤ ΠΑΜΑΚ), Ελένη Σιδέρη (Επικ. Καθηγήτρια ΒΣΑΣ), Αλεξάνδρα Ιωαννίδου (Καθηγήτρια ΒΣΑΣ), Ιωάννης Μάνος (Αναπλ. Καθηγητής ΒΣΑΣ), Νικόλαος Ζάικος (Αναπλ. Καθηγητής ΒΣΑΣ), Σταυρούλα Μαυρογένη (Αναπλ. Καθηγήτρια ΒΣΑΣ), Νικόλαος Λιάζος (Επίκ. Καθηγητής ΒΣΑΣ).

Οργανωτική Επιτροπή: Ελένη Γαβρά (Καθηγήτρια ΒΣΑΣ, Επιστημονικά Υπεύθυνη), Ελένη Σιδέρη (Επικ. Καθηγήτρια ΒΣΑΣ), Άννα Μουμτζόγλου (ΕΤΕΠ ΒΣΑΣ), Στυλιανή Λέτσιου (Διδάσκουσα, ΔΠΜΣ, “Human Rights and Migration Studies”, Μεταδιδάκτορας ΒΣΑΣ), Δωρόθεος Ορφανίδης (Μεταδιδάκτορας ΒΣΑΣ, Επιστημονικός συνεργάτης ΠΑΜΑΚ), Στέφανος Κατσούλης (Υποψ. Διδ. ΔΕΣ)

Oι ενδιαφερόμενοι/ενδιαφερόμενες θα πρέπει να στείλουν μέχρι 31/3/2022, το τίτλο, μία περίληψη (300 λέξεις), 5 λέξεις κλειδιά και 1-2 τίτλους αναφοράς, καθώς και ένα σύντομο βιογραφικό (5 σειρές) στο refugeesanddevelopment2022@gmail.com.

H εγγραφή στο συνέδριο θα είναι 50 ευρώ.
Για υποψήφιους διδάκτορες  25 ευρώ.
Οι προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί φοιτητές θα μπορούν να παρακολουθήσουν το συνέδριο δωρεάν.

Ιστοσελίδα του συνεδρίου: https://refugees-growth.gr/

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΑΝΑΒΟΛΗΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ

Η Οργανωτική Επιτροπή είναι στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσει την έναρξη λειτουργίας της επίσημης ιστοσελίδας του Συνεδρίου στην ηλεκτρονική διεύθυνση:

https://www.performingnationalidentity-greece200.gr/

Το Πρόγραμμα του Συνεδρίου είναι διαθέσιμο στον παραπάνω διαδικτυακό τόπο.

Επισυνάπτεται, επίσης, στην παρούσα ανακοίνωση.

Οι συνδιοργανωτές:
-Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας-Θράκης
-Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας,
– Εργαστήριο για τη Μελέτη του Πολιτισμού, των Συνόρων και του Κοινωνικού Φύλου του
Τμήματος ΒΣΑΣ του Πανεπιστημίου Μακεδονίας,
-Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας
-Τομέας Λαογραφίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

ΕΠΙΤΕΛΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ: ΕΠΕΤΕΙΟΙ, ΘΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΕΣ
Συνέδριο για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821

Ημερομηνία: 9 Ιουνίου 2021
Ώρα: 5-8 μμ
Οργανωτές: dëcoloиıze hellάş σε συνέργεια με το Εργαστήριο μελέτης του Πολιτισμού, των Συνόρων και του Κοινωνικού Φύλου Πανεπιστήμιο Μακεδονίας

Σύνδεσμος: here (Meeting ID: 895 447 8253)

Διοργάνωση/Συντονισμός: Φ. Τσιμπιρίδου (Πανεπιστήμιο Μακεδονίας)

Η Συνάντηση Εργασίας γίνεται στα πλαίσια της πρωτοβουλίας του Decolonize Hellas και ιδιαίτερα του άξονα Cosmopolitanisms/Cosmopolitics. Στο πλαίσιο του τελευταίου και υπό το πρίσμα της κριτικής στις διαδικασίες αυτό- και ετερο-αποικιοποίησης οι οποίες διέπουν τον ηγεμονικό λόγο της δυτικής επιστημολογίας και της λευκής υπεροχής, αναζητούμε τις σημασίες και τους μετασχηματισμούς του κλασικού Κοσμοπολιτισμού, από την εποχή της Αποικιοκρατίας μέχρι σήμερα. Στον απόηχο της μεταποικιακής κριτικής και της διυποκειμενικής πολυπολιτισμικότητας, και σε αντίστιξη με τον κλασικό ή νέο κοσμοπολιτισμό, επιχειρούμε να θέσουμε στο τραπέζι της συζήτησης τις έννοιες της φυλής, του ρατσισμού, της πατριαρχίας ή τις τεχνολογίες της αποικιοκρατίας μαζί με τις διαθεματικές, φεμινιστικές και άλλες διατομικές και ενσώματες ακτιβιστικές εμπειρίες ετεροπολιτικής – μια προσπάθεια που εμπνέεται από παγκοσμιοτοπικά κινήματα απο-αποικιοποίησης και βρίσκεται σε ανοιχτό διάλογο με τις επιστημολογίες του Νότου. Αναζητούμε πρακτικές κοσμοπολιτικής σε κινήματα, αντι-μαθήματα, ερευνητικές προοπτικές και καλλιτεχνικές παρεμβάσεις, σε σχεδιασμούς και συνεργατικά εγχειρήματα, στην πολιτική αλλιώς. Αφουγκραζόμαστε φωνές και ιστορίες υπεξούσιων, έτσι όπως επιβιώνουν στο περιθώριο ή στη διαρκή συνθήκη συνόρων και οριακότητας, διαμορφώνοντας την πολιτική στην καθημερινότητα, τη γνώση και την αμφισβήτηση στην ακαδημαϊκή σκέψη και πρακτική.

Απαντούμε σε ερωτήματα όπως:

• Εντοπίζονται στα καθ’ημάς παραδείγματα τοπικών και υπερτοπικών επιστημολογιών, σε αναλογία με τις επιστημολογίες του Νότου, οι οποίες συνυφαίνονται με πρακτικές κοσμοπολιτικής σε συνθήκες απο-αποικιοποίησης (βλ. Λατινική Αμερική);
• Πώς οι κατηγορίες οικείας ευαλωτότητας (μειονότητες, πρόσφυγες, μετανάστες, γυναίκες, επισφαλείς ζωές και άλλες εξαιρέσεις), αλλά και η αναστοχαστική παρατήρηση στα σύνορα των αποκλεισμών, συναρμολογούν δημιουργικά κοσμολογίες και τεχνολογίες του παρελθόντος, μπολιάζοντας την πρακτική με τη θεωρία;
• Πώς συναρθρώνονται οι παράλληλες οικείες ιστορίες προσωπικών βιωμάτων, οι τοπικές κοσμολογίες, η εθνογραφική έρευνα, η προφορική ιστορία και οι φεμινιστικές μεθοδολογίες με την τέχνη, την τεχνογνωσία και την τεχνολογία;
• Σε ποιο βαθμό οι πρακτικές συμπερίληψης, φροντίδας και ετεροπολιτικής αντιμιλούν στην προσωπική ιδιοτέλεια, την καπιταλιστική εκμετάλλευση, την αποικιοκρατική μήτρα του δομικού ρατσισμού, της κατοχής και των περιφράξεων, της πατριαρχίας και της κυριαρχίας επί της φύσης;
• Υπάρχουν περιθώρια για την απο-αποικιοποίηση της γνώσης και της πολιτικής στην Ελλάδα και τις γειτονιές της με αναφορά στις αξίες του ανθρωπισμού αλλά και σε αναζήτηση ενός καθολικού ιδεώδους που δεν θα διαιρεί αλλά θα συμπεριλαμβάνει;

Συμμετέχουν: Φωτεινή Τσιμπιρίδου, Ίρις Λυκουριώτη, Αλέξανδρος Κιουπκιολής,  Μιλτιάδης Ζερμπούλης, Αιμιλία Βουλβούλη, Πέννυ Τραυλού, Μιχάλης Μπαρτσίδης, Ιωάννα Λαλιώτου.

Περιλήψεις εισηγήσεων / Βιογραφικά συμμετεχόντων:

“Περί κοσμοπολιτικής : εθνογραφία και εναλλακτικές δημοσιότητες, περιθωριακές βαλκανικές κοσμολογίες και δημιουργικές επιστημολογίες του Αιγαίου”

Φωτεινή Τσιμπιρίδου (Καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πρόεδρος Τμήματος ΒΣΑΣ, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας)

Περίληψη
Η παρουσίαση αναζητά γενεαλογίες, νοηματοδοτήσεις και διαστάσεις της κοσμοπολιτικής, έτσι όπως αυτή αποκρυσταλλώνεται μεταξύ έρευνας και ακτιβισμού στην καρδιά  της Λατινικής Αμερικής, ενώ παράλληλα φτάνει να τροφοδοτεί τη συζήτηση για τις επιστημολογίες του Νότου στο πλαίσιο της απο-αποικιοποίησης σήμερα. Αναζητούμε τη σημασία της διαθεματικότητας και της επισφάλειας στη διαμόρφωση δράσεων και πρωτοβουλιών που αμφισβητούν ηγεμονίες και αυταρχισμούς, θέτουν σε δοκιμασία την αποικιοποίηση της γνώσης για εαυτούς και άλλους, και επιδιώκουν τη συνύπαρξη της ζωής στον πλανήτη. Αντλώντας από το παράδειγμα μιας εθνογραφίας για τα κινήματα και τις φεμινιστικές μεθοδολογίες στο κέντρο της Παγκόσμιας Ιστανμπούλ αλλά και την εμπειρία από τη συλλογικότητα του Κοινωνικού Εργαστηρίου Θεσσαλονίκης, από το 2008 και για 9 χρόνια, η παρουσίαση εντοπίζει καταρχάς τις συμπτώσεις, τις διαφορές και τις αποκλίσεις από τις χώρες του λουσόφωνου κόσμου. Η συνάντηση του  dëcoloиıze hellαş με τις δυνατότητες της κοσμοπολιτικής ανοίγει νέους δρόμους αναζητήσεων για εργαλειακή και δημιουργική αξιοποίηση περιθωριακών και ξεχασμένων κοσμολογιών, όπως αυτές που συναντούμε ακόμη στα Βαλκάνια και την Ανατολία, οι οποίες ενδέχεται να συστήσουν εναλλακτικές επιστημολογίες κοσμο-οικο-τεχνο-πολιτικό-γνωσίας (όπως για παράδειγμα αυτές που συναντούμε εντός του Αιγαίου Πελάγους), σε αναλογία με τις επιστημολογίες του Νότου,.

Στην παρουσίαση προτείνονται παραδείγματα δράσεων εναλλακτικής δημοσιότητας και αντι-μαθήματα που θα εμπλέκουν την ακαδημαϊκή γνώση και έρευνα με την ακτιβιστική πρακτική. Πέρα από το να αναδείξουμε φωνές, διαφορετικότητες και ανοχή, όπως συχνά έκανε η μεταποικιακή κριτική, θέτουμε μια διερώτηση σχετικά με τη δυναμική των εναλλακτικών επιστημολογιών στον δρόμο της κοσμοπολιτικής, διερώτηση που είναι ικανή να μετασχηματίσει τα αιτήματα της ανθρωπινότητας του πρότερου κοσμοπολιτισμού ως ευρωπαϊκού εκπολιτισμού σε πιο ισότιμα, συμπεριληπτικά και μη διαιρετικά εγχειρήματα συνύπαρξης στην καθημερινότητα, με αυτογνωσία και χειραφέτηση.  Εναλλακτικές επιστημολογίες συναρθρωμένων ιστοριών και πρακτικές κοσμοπολιτικής, οι οποίες γίνονται με όρους συμπερίληψης και φροντίδας και έχουν συχνά θηλυκό πρόσημο, καθώς συνομιλούν με φεμινιστικές μεθοδολογίες, σημειώνουν δειλά ή πιο δυναμικά μια απόκλιση από τους εξορθολογισμούς που επιβάλλει η συμμόρφωση στη μήτρα της δυτικής αποικιοποίησης και στις κατηγορίες φυλής, τάξης, φύλου, τόπου, περιφέρειας, ετεροκανονικότητας ή κάθε άλλης πιθανής εξαίρεσης. Εμπειρίες που αξιοποιούν δημιουργικά τις περιθωριακές κοσμολογίες των Βαλκανίων, αλλά και το παλίμψηστο των ανάξιων να ειπωθούν ιστοριών που συναντά συχνά η ανθρωπολογία και η προφορική ιστορία στον βαλκανικό χώρο, στα νησιά και τις ακτές του Αιγαίου, συναρμολογούν ιστορίες και εμπειρίες μιας νέας πολιτειότητας: ιστορίες ανθρώπων και μυθολογίες τόπων που έχουν απαγορευτεί, ξεχαστεί και θεωρηθεί μη δόκιμες από τις κυρίαρχες ιδεολογίες και θεολογίες, τραυματικές μνήμες υπεξούσιων υποκειμένων, βουβές, σκοτεινές υλικότητες και πλάσματα. Σε αυτό το πλαίσιο, θα εξεταστούν ιστορίες, εμπειρίες και δράσεις που προσφέρονται για έρευνα, διδασκαλία και εναλλακτικές δημοσιότητες, που υπερβαίνουν τους δυτικούς δυισμούς της διαίρεσης σε πλειοψηφίες και μειονότητες, και αντιφωνούν προκαλώντας τη λευκή υπεροχή της αυτοκρατορίας, το ευρωπαϊκό πλεονέκτημα και την τεχνολογική ανωτερότητα ως μονόδρομο στην αλυσίδα της παραγωγής, τον εξευγενισμό των πόλεων στον βωμό της ανεξέλεγκτης ανάπτυξης, και την υπερ-εκμετάλλευση της φύσης από τον άνθρωπο.

Η Φωτεινή Τσιμπιρίδου είναι καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πρόεδρος  στο Τμήμα  Βαλκανικών Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και Διευθύντρια του Εργαστηρίου Μελέτης του Πολιτισμού, των Συνόρων και του Κοινωνικού Φύλου. Πραγματοποίησε επιτόπια έρευνα σε ένα χωριό πρώην προσφύγων και σε πομακικούς πληθυσμούς της ελληνικής Θράκης, σε χωριά της Μακεδονίας, της Πελοποννήσου και στο Σουλτανάτο του Ομάν. Μελέτησε λόγους και πρακτικές εθνικισμού και πολυπολιτισμικότητας στην ελληνική Θράκη, ενώ πραγματοποίησε συστηματική εθνογραφική έρευνα για τα φύλα, την πολιτειότητα και τις δημιουργικές εναλλακτικές δημοσιότητες στην Ιστανμπούλ. Από το 2018 και στο πλαίσιο της μετααποικιακής κριτικής, διερευνά το είδος της μετα-οθωμανικής θρησκευτικότητας και τις έμφυλες υποκειμενικότητες στα Βαλκάνια, την Τουρκία και την Μέση Ανατολή. Παράλληλα και  υπό το πρίσμα της κριτικής αστεακής εθνογραφίας σε πόλεις της Μεσογείου, αναζητά τη σημασία των φεμινιστικών μεθοδολογιών και των άλλων πρακτικών αντίστασης και δημιουργικής διαμαρτυρίας στον δρόμο της κοσμοπολιτικής. Είναι συνιδρύτρια του δικτύου CREABALK – Creative Balkans. https://www.uom.gr/ft

“Κοσμοπολιτικές Τεχνογεωγραφίες: Οι Επιστημολογίες του Νότου και τα τεχνουργήματα-τεχνάσματα προς μια αποαποικιοποίηση του σχεδιασμού (design)”.

Ίρις Λυκουριώτη (Επικ. Καθηγήτρια, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας/ Οι αρχιτέκτονες της Φάλαινας)

Περίληψη
Η αποαποικιακότητα (decoloniality), όπως και οι επιστημολογίες του Νότου κατά τον Santos (2012), εκτός από θεωρητικά παραδείγματα που ενισχύουν την κριτική, αποτελούν σχέδια διεύρυνσης των δυνατοτήτων παρόντος-παρελθόντος (κοινωνιολογία των απουσιών) και του μέλλοντος (κοινωνιολογία των αναδύσεων) προς τη συγκρότηση μελλοντικών συστημάτων κοινωνικής παραγωγής και γνωσιακών σχέσεων (οικολογία γνώσεων).  Δυνητικά μπορούν να οδηγήσουν στο ξεπέρασμα των διχοτομιών και των ‘αβυσσαλέων’ (abyssal) κοινωνικών και γεωπολιτικών ανισοτήτων που έχουν παραχθεί κατά τους αιώνες της ιστορικής και αδιαίρετης συνέργειας καπιταλισμού, αποικιοκρατίας και πατριαρχίας στο πρόγραμμα της νεωτερικότητας (modernity). Οι επιστημολογίες του Νότου, αποτελούν ένα θεωρητικό-γνωσιακό σύστημα που φιλοδοξεί να λειτουργεί ως γέφυρα ανάμεσα στη θεωρία και την πράξη (συμπαραγωγή χειραφετητικών θεωριών και πράξεων) με όρους ‘οπισθοφυλακής’ (rear-guard, δηλαδή σε σύμπραξη με τα σχήματα κοινωνικών κινημάτων, αιτημάτων και αντιστάσεων) και όχι ‘πρωτοπορίας’ (avant-garde, δηλαδή χειραφέτηση υπό τις οδηγίες μιας εμπνευσμένης-εξειδικευμένης ελίτ). Οι επιστημολογίες του Νότου μπορούν να γίνουν κατανοητές με όρους τεχνήματος (craft) και όχι αρχιτεκτονήματος (architecture).

Με βάση τις επιστημολογίες του Νότου (μαζί με πεδία όπως η αποανάπτυξη, η ομότιμη παραγωγή και ο οικοφεμινισμός) επιχειρούμε να φανταστούμε σχεδιαστικά-κατσκευαστικά μέλλοντα παραγωγής του σύγχρονου υλικού πολιτισμού που προτάσσουν τη δικαιοσύνη, την παραγωγική αυτάρκεια και τη χειραφέτηση των υποκειμένων που εμπλέκονται στην παραγωγή του (υλική, δικαιωματική και γνωσιακή). Στα πλαίσια ενός ερευνητικού-μεταπτυχιακού εκπαιδευτικού προγράμματος στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας με τίτλο Τεχνογεωγραφίες, καθώς και μέσα από τη μεθοδολογία της μελέτης και κατασκευής χώρων και υλικών αντικειμένων που εφαρμόζουμε στη σχεδιαστική δουλειά μας (Γραφείο αρχιτεκτονικής Οι αρχιτέκτονες της Φάλαινας), πειραματιζόμαστε πάνω σε δύο αρχές: α) στο συγκερασμό (όχι τον ανταγωνισμό) τεχνικών γνώσεων και τεχνικών υποδομών που προέρχονται από την παράδοση και τις τεχνολογίες αιχμής που έχουν ευρεία διάδοση τόσο στην πόλη όσο και στην ύπαιθρο και β) στη διεύρυνση της βιβλιογραφίας, δηλαδή στη μελέτη και διαρκή αναφορά τόσο σε έργα λαϊκής όσο και λόγιας/υψηλής τέχνης και αρχιτεκτονικής με τον ίδιο υβριδικό τρόπο. Μας ενδιαφέρει η κατανόηση των τεχνικών συνθηκών παραγωγής μέσα στις αντιφάσεις της ελληνικής περιφερειακότητας και οι τρόποι/τεχνάσματα αυτές να ξεπεραστούν. Θεωρούμε ότι αυτά τα γνωσιολογικά υβρίδια παράγουν κατ’αρχήν τεχνουργήματα κοινωνικά βιώσιμα και ενσωματωμένα γιατί βασίζονται σε ευρέως διαδεδομένες τεχνολογίες σε επίπεδο μικρών ανεξάρτητων μονάδων παραγωγής επουλώνοντας, κατά το δυνατόν, τις διακρίσεις ανάμεσα στη χειρονακτική και την πνευματική εργασία, ανάμεσα στην ύπαιθρο και την πόλη. Επιπρόσθετα παράγουν τεχνάσματα (καινοτομία) εφόσον καλλιεργούν την εφευρετικότητα σε ευρεία κοινωνική και γεωγραφική κλίμακα απο-περιφράσσοντας (ή αποαποικιοποιώντας) την τεχνική γνώση και άρα την επινοητικότητα που συνδέεται με τη βελτίωση της ζωής (ευ ζην, buen vivir, sumak kawsay κ.α.). Θεωρούμε ότι τέτοια υβριδικά τεχνουργήματα και τεχνάσματα  που λειτουργούν στη βάση της συμπεριληπτικότητας και της πληθυντικότητας (pluriversality) και όχι του ελιτισμού, αποτελούν κοσμοπολιτικές για την κατασκευή αποαποικιοποιημένων κοσμοπολίτικων ενδιαιτημάτων και αποαποικιοποιημένων αισθητικών παραδειγμάτων.

Η Ίρις Λυκουριώτη (Αθήνα, 1970) είναι Αρχιτέκτων ΕΜΠ, 1996, 2001 και Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήματος Αρχιτεκτόνων Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Από το 2005 έχει σχηματίσει την ομάδα Οι αρχιτέκτονες της Φάλαινας, ένα γραφείο αρχιτεκτονικής με έδρες στην Αθήνα και στις Βρυξέλλες, το οποίο σχεδιάζει και κατασκευάζει κτίσματα και αντικείμενα ενώ παράλληλα διεξάγει έρευνα επάνω στη χρήση και την παραγωγή τους. Λαμβάνοντας υπόψη τον ανθρωπογενή χαρακτήρα της παραγωγής των κτισμάτων και τη σημασία των τεχνικών κατασκευής ως βασικές γνώσεις για την κοινωνική οικονομία και τον πολιτισμό, η ομάδα υποστηρίζει τη διασπορά της ελευθέριας εργασίας σχεδιάζοντας και κατασκευάζοντας κτίρια και πρωτότυπα αντικείμενα σε συνεργασία με εξειδικευμένους τεχνίτες και εργαστήρια/βιοτεχνίες μικρής κλίμακας. Το 2014, το διεθνές περιοδικό Blueprint συμπεριέλαβε την ομάδα Οι αρχιτέκτονες της Φάλαινας ανάμεσα στα οκτώ πιο καινοτόμα γραφεία αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα. Τα ερευνητικά ενδιαφέροντα της αφορούν τέσσερα πεδία: πρώτον γνωσιολογικά ζητήματα για την αρχιτεκτονική σύνθεση και την υλική παραγωγή της αρχιτεκτονικής, δεύτερον ζητήματα χώρου, ιστοριογραφίας και θεωρίας σε σχέση με το φύλο, τρίτον το λαϊκό πολιτισμό και τέταρτον, την πολιτική διάσταση που καθορίζει τη σχέση της γνώσης (παραλειπόμενα της ιστορίας) με το σχεδιασμό και την παραγωγή του χώρου και των υλικών αντικειμένων με θεωρητική βάση τις Επιστημολογίες του Νότου. Έχει συν-επιμεληθεί βιβλία και το θεωρητικό, εκπαιδευτικό και κτισμένο έργο της έχει παρουσιαστεί σε εκθέσεις, εργαστήρια, συνέδρια και επιστημονικά έντυπα, ελληνικά και διεθνή.

“Σύγχρονη δημοκρατική ετεροπολιτική και εμπειρικά θεμελιωμένη πολιτική θεωρία”

Αλέξανδρος Κιουπκιολής (Aναπληρωτής Kαθηγητής Σύγχρονης Πολιτικής Θεωρίας, ΑΠΘ)

Περίληψη
Τις τελευταίες δεκαετίες έχουμε γίνει μάρτυρες της ανάδυσης μιας ποικιλόμορφης εναλλακτικής δημοκρατικής πολιτικής που επιδιώκει να προαγάγει την ίση ελευθερία στην εποχή μας κι έρχεται σε ρήξη τόσο με τη συμβατική πολιτική της αντιπροσώπευσης από κόμματα και κυβερνήσεις στο πολιτικό σύστημα όσο και με τις τυπικές παραδόσεις του ακτιβισμού των πολιτών. Αυτή η «ετεροπολιτική» (ή ‘alter-politics’ κατά Hage 2015) αποδίδει προτεραιότητα στην πράξη έναντι της ιδεολογίας και προκρίνει έναν οραματικό πραγματισμό που απευθύνεται ευρύτερα στην κοινωνία. Η σύγχρονη δημοκρατική ετεροπολιτική συνυφαίνει την «προεικόνιση», την κοινωνική καινοτομία και τους αντι-θεσμούς με τη μαζική κινητοποίηση και ενασχόληση με τους κρατικούς θεσμούς. Συνδυάζει τη συνελευσιακή δημοκρατία με την αντιπροσωπευτική διακυβέρνηση, και υπερβαίνει τη διαιρετική τομή μεταρρύθμιση/επανάσταση. Είναι τοπική και ταυτόχρονα παγκόσμια δικτυωμένη. Τέλος, αυτή η ετεροπολιτική εμφορείται από μια άλλη λογική και ηθική, οι οποίες αποκηρύσσουν τον δογματισμό και την «καθαρολογία», δίνουν έμφαση στην περιπλοκότητα, την ποικιλομορφία, τις αντιφάσεις και τις αναμείξεις, αναγνωρίζουν την έλλειψη εύκολων λύσεων σε δύσκολες προκλήσεις, ενστερνίζονται τον πλουραλισμό, την ανοικτότητα, την αναστοχαστικότητα και τον πειραματισμό.

Στο ερευνητικό μας έργο Ετεροπολιτικές επιδοθήκαμε σε μια εμπειρικά θεμελιωμένη έρευνα γύρω από τα σύγχρονα κοινωνικά κινήματα, τους θεσμούς και τις πρακτικές που επινοούν εναλλακτικούς τρόπους πολιτικής δράσης και αυτοδιαχείρισης των κοινοτήτων στην κλονισμένη από την κρίση Νότια Ευρώπη (Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία). Σε αυτό το ερευνητικό εγχείρημα, η πολιτική θεωρία διαπνέεται από την ιδέα ότι μια συνέργεια της πολιτικής σκέψης με την ανθρωπολογία και την εθνογραφική έρευνα πεδίου μπορεί να μας βοηθήσει να «απο-αποικιοποιήσουμε» την πολιτική θεωρία καθώς αναστοχαζόμαστε και φανταζόμαστε διαφορετικά την πολιτική για την υπόθεση της ίσης ελευθερίας και των κοινών μέσα μιας εθνογραφικής αλληλεπίδρασης με την καθημερινή πολιτική δράση και σκέψη. Αυτή η αλληλεπίδραση είναι ζωτικής σημασίας για τη διαμόρφωση εμπειρικά θεμελιωμένων, εξειδικευμένων, συγκεκριμένων και διαφοροποιημένων εννοήσεων του πολιτικού. Συνίσταται, επίσης, από τη σκοπιά μιας δημοκρατικής πολιτικής θεωρίας η πρακτική της οποίας θα εμπνεόταν η ίδια από τις αξίες της ελευθερίας και της ισότητας στην πολιτεία. Μια/ένας δημοκρατική/ός πολιτικός θεωρητικός δεν αντιλαμβάνεται το έργο της/του ως την παραγωγή εννοιολογικών αναλύσεων και κανονιστικών κρίσεων από μια θέση αυθεντίας του «υποκειμένου που γνωρίζει» την αλήθεια και μεταδίδει αυτή την αλήθεια ή την υπαγορεύει στον απλό, αδαή κόσμο. Συλλαμβάνει, αντιθέτως, το επάγγελμά της/του ως σκέψη, ανάλυση και συζήτηση που συμμετέχει σε μια διαρκή πολιτική συνομιλία με άλλους πολίτες, στη βάση της ισότητας, με την οποία η/ο θεωρητικός συνεισφέρει ως ίση/ος πολίτης σε συλλογικές διαμάχες και διαβουλεύσεις. Συνεπώς, η/ο θεωρητικός πρέπει να εγκύψει στις ιδέες και τις πρακτικές των συμπολιτών, των συνομιλητών και των πολιτικών της/του αντιπάλων.

O Αλέξανδρος Κιουπκιολής είναι αναπληρωτής καθηγητής Σύγχρονης Πολιτικής Θεωρίας στο ΑΠΘ. Έχει σπουδάσει Κλασσική Φιλολογία (ΕΚΠΑ) και Σύγχρονη Πολιτική Θεωρία (MA, Essex University, DPhil, Oxford University). Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στη ριζοσπαστική δημοκρατία, τα κοινά, τα κοινωνικά κινήματα και τη φιλοσοφία της ελευθερίας. Έχει πραγματοποιήσει ένα ερευνητικό πρόγραμμα ERC COG γύρω από αυτά τα θέματα (Heteropolitics, 2017-2020) και έχει δημοσιεύσει συναφή βιβλία και άρθρα, όπως τη μονογραφία Freedom after the critique of foundations (Palgrave Macmillan 2012) και τον συλλογικό τόμο Radical democracy and collective movements today (Ashgate 2014, επιμ. με Γ. Κατσαμπέκη). Στις πρόσφατες δημοσιεύσεις του περιλαμβάνονται τα άρθρα ‘Commoning the Political, Politicizing the Common’ (Contemporary Political Theory 17.3, 2018), ‘Movements post-hegemony: how contemporary collective action transforms hegemonic politics’ (Social Movement Studies, 17.1,  2018), ο τόμος The Populist Radical Left in Europe (Routledge 2019, επιμ. με Γ. Κατσαμπέκη), και η μονογραφία Τhe Common and Counter-hegemonic Politics (Edinburgh University Press 2019).

“Ζωντανοί κοινωνικοί Χώροι ή μνημειοποίηση; Πολιτικές ανάπλασης και η παραγωγή ‘ατοπικότητας’   στο ιστορικό κέντρο της  Θεσσαλονίκης”.

Μιλτιάδης Ζερμπούλης  (Δρ. Κοινωνικής Ανθρωπολογίας ΠΑΜΑΚ, Ερευνητής/Αναπληρωτής Διευθυντής στο Ινστιτούτο Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης της Ακαδημίας της Αστυνομίας του Αμβούργου)

Περίληψη
Η ανακοίνωση εγγράφεται σε μια συζήτηση περί κοσμοπολιτικής και κοσμολογίας στην καθημερινότητα της πόλης, επιχειρώντας να αναδείξει διαφορετικούς από τους επίσημους λόγους, πρακτικές και δράσεις από τα κάτω που αναπαρήγαγαν κοινωνικά τον χώρο γύρω από το παλιό Δημαρχείο, γνωστό στους Θεσσαλονικείς και ως «Κερβάν Σεράι». Αυτή η χωρική πραγματικότητα ενός παλίμψηστου μνήμης στην πόλη και μιας διαθεματικής και ετερογενούς συμβίωσης σε γειτονιά του κέντρου κινδυνεύει κάτω από διαδικασίες ανάπλασης και πολιτιστικής αξιοποίησης σύμφωνα με τις εθνικές και εντέλει αποικιακές πολιτικές μνημειοποίησης. Για τουλάχιστον ένα αιώνα κάτοικοι, καταστηματάρχες, επισκέπτες και κτίρια (μνημεία ή μη) συγκροτούσαν ένα δίκτυο αλληλόδρασης παράγοντας και αναπαράγοντας κοινωνικά την περίφημη γειτονιά της αγοράς του παλιού, της ευκαιριακής και φθηνής κατανάλωσης αλλά και της λαϊκής διασκέδασης στο ιστορικό κέντρο της πόλης. Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια ο χώρος εμφανίζει έντονα σημάδια εγκατάλειψης και «απονέκρωσης». Φαίνεται πως στην ερήμωση αυτή και στην αποδιοργάνωση του κοινωνικού δικτύου συνέβαλαν ηγεμονικές πολιτικές εξευγενισμού που δεν έλαβαν υπόψη τις κοινωνικές σχέσεις και τη νεώτερη ιστορία του χώρου, εκδιώκοντας βιαία δρώντες και πρακτικές που συνιστούσαν συγκροτησιακά στοιχεία της συγκεκριμένης γειτονιάς. Με αφορμή αυτούς τους διαφορετικούς λόγους αλλά και τις πρακτικές που βοηθούν τους εκάστοτε δρώντες να φαντασιώνονται και τελικά να διεκδικούν να ορίσουν το μέλλον του χώρου η ανακοίνωση φιλοδοξεί να προβληματοποίησει την έννοια του μνημείου με όρους αποικιοποίησης, αλλά και την ίδια τη διαδιακασία μνημειοποίησης με στόχο την πολιτιστική αξιοποίηση, συζητώντας ενδεχόμενες εναλλακτικές χρήσεις που θα αποδέσμευαν τους χώρους και τα κτίρια από εθνικές και συμβολικές πολιτικές επίδειξης φυλετικής, πολιτισμικής ανωτερότητας και θρησκευτικού συντηρητισμού. Η απομνημειοποίηση και αποσυμβολοποίηση του χώρου και των υλικοτήτων του θα μπορούσε να βοηθήσει κοσμοπολιτικά σε μια πιο δημοκρατική και ισότιμη συμμετοχή στην πόλη, ενώ θα λειτουργούσε αποτρεπτικά για οποιαδήποτε καταστροφή τους. Μια τέτοια στάση με όρους αποαποικιοποίησης θα δημιουργούσε ενδεχόμενα συνέχειες στις καθημερινές οικειότητες ενεργοποιώντας τον αναστοχασμό για τους κατεσταλμένους τρόπους ζωής στην πόλη.

Ο Μιλτιάδης Ζερμπούλης είναι κάτοχος διδακτορικού στην Κοινωνική Ανθρωπολογία από το τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Από το 2015 μέχρι το 2017 εργάστηκε ως επιστημονικός συνεργάτης στο τμήμα Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας και Λαογραφίας του Πανεπιστήμιου του Αμβούργου, όντας υπότροφος της Γερμανικής Υπηρεσίας   Ακαδημαϊκών Ανταλλαγών (DAAD) και του Ελληνογερμανικού Ταμείου  για το Μέλλον. Από το 2017 μέχρι το 2021 διηύθυνε προγράμματα ενσωμάτωσης Προσφύγων και Μεταναστών της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Μετανάστευσης και Προσφύγων στον μη κυβερνητικό οργανισμό Multikulturelles Forum e.V που δραστηριοποιείται σε ζητήματα μετανάστευσης στη Βόρεια Ρηνανία Βεστφαλία της Γερμανίας. Από την 1η Ιουνίου εργάζεται ως επιστημονικός συνεργάτης και αναπληρωτής διευθυντής στο Ινστιτούτο Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης της Ακαδημίας της Αστυνομίας του Αμβούργου. Έχει διεξάγει επιτόπια έρευνα στη Γερμανία και στην Ελλάδα. Τα ακαδημαϊκά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν τον υλικό πολιτισμό, την ανθρωπολογία του χώρου, τον πολιτισμό του κράτους,  την ανθρωπολογία των κοινωνικής τάξης, τις θρησκευτικές και εθνοτικές μειονότητες και τη μετανάστευση.

“‘Κέντρο Γυναικών Καρδίτσας’: Ετεροπολιτική και Πολιτική της Φροντίδας στο πλαίσιο ενός οικοσυστήματος Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας”.

Αιμιλία Βουλβούλη (Κοινωνική Ανθρωπολόγος, Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης)

Περίληψη
Η παρουσίαση αποτελεί μία προσπάθεια σκιαγράφησης εναλλακτικών μορφών πολιτικής συμμετοχής (ετεροπολιτικών) στο πλαίσιο ενός διαθεματικού συλλογικού εγχειρήματος, του Οικοσυστήματος Συνεργατισμού Καρδίτσας (ΟΣΚ), οι οποίες προάγουν τη συλλογική αυτοδιαχείριση κοινών αγαθών και μπορούν να λειτουργήσουν καταλυτικά σε διαδικασίες δημοκρατικού μετασχηματισμού με κατεύθυνση μεγαλύτερη ισότητα και ελευθερία. Η έννοια της Ετεροπολιτικής περιγράφει τους τρόπους οργάνωσης αυτo-οργανωμένων εγχειρημάτων που παράγουν μία ‘άλλη’ πολιτική με όρους οριζοντιότητας και αυτοδιαχείρισης, εναλλακτική στην κατακόρυφη ιεραρχία της κρατικό-κεντρικής πολιτικής και συναντάται με την έννοια της Κοσμοπολιτικής που περιγράφει τη μετουσίωση των τοπικών κοσμοαντιλήψεων σε συλλογικούς πυρήνες δράσης από τα κάτω. Στο πλαίσιο αυτό, η παρουσίαση θα ξεκινήσει με μία συνοπτική παρουσίαση του ΟΣΚ και στη συνέχεια θα επικεντρωθεί στο Κέντρο Γυναικών Καρδίτσας (ΚΓΚ) που αποτελεί ένα από τα ιδρυτικά εγχειρήματα του οικοσυστήματος μέσα από το πρίσμα της Ηθικής της Φροντίδας όπως αυτή επιτελείται από τις γυναίκες του ΚΓΚ προς στις ωφελούμενες γυναίκες που αναζητούν στήριξη από το Κέντρο. Η επιτέλεση αυτή δημιουργεί μία ευνοϊκή συνθήκη ευδοκίμησης μίας ριζοσπαστικής πολιτικής φαντασίας και αυτή με τη σειρά της, συνεισφέρει στην επανοικειοποίηση του πολιτικού στη βάση συν-αισθημάτων (affect) που αναδύονται μέσα από αυτήν την πρακτική. Ταυτόχρονα καλλιεργεί μία συλλογική συνθήκη ύπαρξης όπου οι εμπλεκόμενες υποκειμενικότητες ανα/παράγονται μέσω της απο-αποικιοποίησης του πολιτικού από το ιεραρχικό κρατικο-κεντρικό μοντέλο άσκησής του αλλά και της παραδοχής ότι το ‘προσωπικό είναι πολιτικό’. Με αυτόν τον τρόπο, η Ηθική της Φροντίδας μετουσιώνεται σε ‘Πολιτική της Φροντίδας’. Μία πολιτική που αφορά σε προεικονιστικές, από κοινού πολιτικές πρακτικές (commoning) οι οποίες αμφισβητούν στην πράξη οικονομικές, κοινωνικές, πολιτισμικές και έμφυλες ιεραρχίες και ηγεμονίες και απαντά σε ζητήματα ισότητας, δικαιοσύνης και δημοκρατίας.

Η Αιμιλία Βουλβούλη είναι κοινωνική ανθρωπολόγος, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Έχει σπουδάσει Κοινωνική Ανθρωπολογία στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου (SOAS, UCL). Έχει διεξάγει εθνογραφική έρευνα σε Τουρκία, Ελλάδα και ΗΠΑ. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στην συλλογική δράση, στη μελέτη των κοινών (commons), στην εργασιακή επισφάλεια και στην πολιτική της καθημερινότηταςκαι έχει δημοσιεύσει συναφή κείμενα όπως τη μονογραφία From Environmentalism to Transenvironmentalism:The Ethnography of an Urban Protest in Modern Istanbul (Peter Lang 2008), το κεφάλαιο «‘Τίγρεις και μαντίλες της Ανατολίας’: Νεο-φιλελεύθερη επιχειρηματικότητα και Νέο-ισλαμικά ήθη σε μία πόλη της Κεντρικής Ανατολίας» στον συλλογικό τόμο, Εθνογραφία και καθημερινότητα στην ‘καθ’ ημάς Ανατολή’ (επιμέλεια Φ. Τσιμπιρίδου, Εκδόσεις Κριτική, 2020), τα άρθρα «The vicious circle of precarity: Being academic in the era of Neoliberalism and Authoritarianism» (Social Anthropology/Anthropologie Sociale, 2019) και «From Tarlabaşı to Gezi and beyond: The 2013 event in the conjuncture of Neoliberal times» (Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 2017).

“Για την αποαποικιοποίηση της εθνογραφικής πρακτικής”.

Πέννυ Τραυλού (Λέκτορας Πολιτιστικής Γεωγραφίας και Θεωρίας, Σχολή Αρχιτεκτονικής & Αρχιτεκτονικής Τοπίου, Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου)

Στην εισαγωγή του βιβλίου «Επιστημολογίες του Νότου», ο Buoventura de Sousa Santos προτείνει το Μανιφέστο για το BuenVivir, «τη καλή ζωή», σε αντιπαραβολή με το Μανιφέστο για Διανοούμενους- Ακτιβιστές. Καλεί για αντίσταση στην ΤΙΝΑ και την τριάδα του Παγκόσμιου Βορρά, τον καπιταλισμό, την αποικιοκρατία και τη πατριαρχία, και τον οραματισμό για τις πιθανότητες ενός εναλλακτικού κόσμου. Αυτό είναι ένα διπλό κάλεσμα: να αναγνωρίσουμε τη σημασία των επιστημολογιών του Νότου και την ανάγκη για πολιτική δράση. «Είναι μια εποχή επιστημολογικής φαντασίας που στοχεύει στην ανανέωση της πολιτικής φαντασίας […] για την ενίσχυση των κοινωνικών αγώνων ενάντια στην κυριαρχία» (Santos 2018: 126-127).

Με γνώμονα τα δύο μανιφέστα του Santos, η παρουσίαση θα εστιάσει στον τρόπο με τον οποίο η σκέψη από τον Νότο απαιτεί μια επιστημονική αποαποικιοποίηση της «εθνογραφικής πρακτικής». Η ερώτηση εδώ είναι πολύ απλή: Ποιά είναι τα μεθοδολογικά εργαλεία που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε  με άλλους/ες για έναν εναλλακτικό κόσμο; Η παρουσίαση θα βασιστεί σε υλικό από την εθνογραφική επιτόπια έρευνα στο Μεντεγίν (Κολομβία) και στην Αθήνα (Ελλάδα) – δύο πόλεις που αμφισβητούν τη διχοτομία του κέντρου και της περιφέρειας, Παγκόσμιου Βορρά και Νότου – κατά τα τελευταία 6 χρόνια, μια εποχή κοινωνικοπολιτικής αναταραχής. Η εθνογραφική μελέτη εξετάζει την άυλη πολιτιστική κληρονομιά όπως αυτή τη στιγμή κατασκευάζεται στο πλαίσιο της καθημερινής αντίστασης και αγώνων για τη δημιουργία πολιτιστικών κοινών, κοινών γνώσεων και πρακτικών, στην αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων στον καπιταλισμό, την αποικιοκρατία και την πατριαρχία. Η από-εκμάθηση (unlearning), η ριζοσπαστική φαντασία, η σκέψη με άλλους/ες/α, είναι μερικά από τα μεθοδολογικά εργαλεία που έχουν πειραματιστεί και δοκιμαστεί σε όλη την εθνογραφική επιτόπια εργασία, για να καταστεί ορατό ένα αναδυόμενο δίκτυο πολλαπλών γνώσεων.

Η Πέννυ Τραυλού είναι Λέκτορας Πολιτιστικής Γεωγραφίας και Θεωρίας (Σχολή Αρχιτεκτονικής & Αρχιτεκτονικής Τοπίου) στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. Το ερευνητικό της έργο επικεντρώνεται στην πολιτική του δημόσιου χώρου, της κοινωνικής δικαιοσύνης, των κοινών, των συνεργατικών πρακτικών, των πολιτιστικών τοπίων και της εθνογραφίας. Έχει συμμετάσχει σε διεθνή ερευνητικά προγράμματα που χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το UK Research Council. Από το 2011, πραγματοποιεί εθνογραφική έρευνα για τις πρακτικές συνεργασίας σε αναδυόμενα δίκτυα (π.χ. δημιουργούς ψηφιακών μορφών τέχνης, πρωτοβουλίες συνεργατικής οικονομίας, μετατοπισμένους μετανάστες και πρόσφυγες).Η πιο πρόσφατη έρευνά της αφορά τα πολιτιστικά κοινά στην Κολομβία και τα δίκτυα αλληλεγγύης στην Αθήνα. Παράλληλα με την ακαδημαϊκή της πορεία, η Πέννυ Τραυλού είναι ακτιβίστρια σε θέματα των αστικών κοινών και της χωρικής δικαιοσύνης. Είναι συνδιευθύντρια του Φεμινιστικού Αυτόνομου Κέντρου Έρευνας (https://feministresearch.org/).

“Από τον εσωτερικό αποκλεισμό στην κοσμοπολιτική”

Μιχάλης Μπαρτσίδης (Δρ. Πολιτικής Φιλοσοφίας, Διδάσκων ΕΑΠ, Επιστημονικός Διευθυντής Ινστιτούτο Πουλατζάς)

Περίληψη:
Στο πλαίσιο του κλασικού κοσμοπολιτισμού κυριαρχούσε το καθολικό ιδεώδεςτης γραμμικής προόδου της ανθρωπότητας προς την ένωση της με ορίζοντα τον κόσμο ως ειρηνικής, πολιτισμένης και αδερφωμένης. Το ιδεώδες αυτό χρησίμευσε ως κοινή παράσταση ατόμων, ομάδων και τάξεων εμπνέοντας τις αντίστοιχες πρακτικές. Ωστόσο, πριν αλλά κυρίως κατά τη διάρκεια του 20^ου αι., μια σειρά από ιστορικά γεγονότα (αποικιοκρατία, Ολοκαύτωμα, κ.ά.) και διαδικασίες (κατάρρευση νεωτερικών ενοποιητικών ιδεολογιών, μεταναστευτικές κινήσεις, διαιώνιση ποικίλων ανισοτήτων κ.λπ.) διέλυσαν την προοπτική αυτή, καταλείποντας ένα πεδίο ετερογενών παραστάσεων της ανθρωπότητας ως διηρημένης με πολλαπλές χρονικότητες. Σήμερα, πλέον, δεν παρατηρούνται απλώς ανισότητες αλλά η παγίωσή τους μέσω της άρθρωσής τους με τους ποικίλους αποκλεισμούς σε μια ιδιαίτερη και παράδοξη κοινωνική, πολιτισμική και ανθρωπολογική συνθήκη: ζούμε και πράττουμε μέσα σε μια καθολικότητα χωρίς καθολικό ιδεώδες.

Η απουσία καθολικού ιδεώδους μετατρέπεται σε εσωτερικό μπλοκάρισμα της διαδικασίας παραγωγής ταυτοτήτων ατομικών και συλλογικών. Στη συνθήκη εσωτερικού αποκλεισμού τα ανθρώπινα υποκείμενα μετεωρίζονται, σχεδόν υστερικά θα λέγαμε, χωρίς να μπορούν να χρησιμοποιήσουν κάποιο μοντέλο μετασχηματισμού των παθών σε λόγο, των βιωμάτων σε σκέψη, στενεύουν τον εσωτερικό χώρο- όριο από το οποίο βλέπουν το άπειρο του κόσμου ως ολοένα και πιο πεπερασμένο.

Οι νεωτερικές κοσμοπολιτικές δυτικές αξίες λειτούργησαν, συγχρόνως, και ως ηγεμονικές διακρίσεις, ιεραρχίες οι οποίες επεβλήθησαν πάνω σε μια τεράστια ποικιλία άλλων γνώσεων, κοσμολογιών και πρακτικών των λαών, φυλών, κοινοτήτων του παγκόσμιου Νότου, οδηγώντας σε μια διαρκή «γνωσιοκτονία» της πολλαπλής «μήτιδος» του κόσμου, σε απώλεια κυριαρχίας και δυνατότητας χειραφέτησης.

Μεταβαίνοντας στην decolonial συνθήκη, οι εν λόγω ιεραρχίες, διακρίσεις και αποκλεισμοί που οδηγούν στην υπερβολική βία, συνεχίζονται τώρα στο εσωτερικό των δυτικών χωρών εσωτερικεύοντας, τρόπον τινά, τα όρια-εμπόδια-φραγμούς που είχαν επιβληθεί στους άλλους του «υπόλοιπου κόσμου».

Αντιτάσσουμε πρακτικές κοσμοπολιτικής που αμφισβητούν κοινωνικές  ιεραρχίες,  έμφυλες κυριαρχίες και πολιτισμικές ηγεμονίες. Σε μια διατομική οντολογία συγκρότησης της σχέσης και των υποκειμένων ο δεσμός βρίσκεται μέσα μας και συγχρόνως έξω στις κοινές πρακτικές, βιώματα, εμπειρίες, εικόνες και θεσμούς. Αντί των διαιρετικών και αποσχιστικών πρακτικών προτιμούμε τις διατομικές (transindividual) πρακτικές συμπερίληψης, εμπειρίες φροντίδας, αλληλεγγύης, αυτονομίας, χειραφέτησης και αγάπης που οδηγούν στη διέλευση του εσωτερικού ορίου.

Παρουσιάζουμε Παραδείγματα: 1.  Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ- Κοινωνικό Εργαστήριο Θεσσαλονίκης: ένα παράδειγμα αλλαγής της πολιτικής, μια εμπειρία κοσμο-πολιτικής με εστίαση στο “Cosmopolit seminar”, το οποίο εμπνεύστηκε από  τα Caracoles στην Τσιάπα-Ζαπατίστας. 2. Θεσσαλονίκη 2000-2018 ως παράδειγμα κοσμοπολιτικής.

Γιατί έχει σημασία στο decolonial πλαίσιο μια τέτοια διπλή κίνηση επιστροφής και διεύρυνσης; Αφενός διότι πρόκειται για κινήματα και παραδείγματα όπου αναδύθηκε η χαμένη γνώση αλλά ηττήθηκαν. Ωστόσο ήταν μια συνάντηση γόνιμη, έκανε αλλιώς πολιτική και τώρα επιστρέφουμε σε αυτά για να τα αναγνωρίσουμε σε μια συμπεριληπτική ιστορία. Αφετέρου διότι αρθρώνοντάς τα με την πλανητική κρίση αποσκοπούμε σε μια διατομική μη ανθρωποκεντρική κοσμολογία- οντολογία.

Ο Μιχάλης Μπαρτσίδης, διδάσκει Φιλοσοφία στο ΕΑΠ και είναι Επιστημονικός Διευθυντής του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και υποστήριξε  τη διδακτορική του διατριβή με  θέμα: Φιλοσοφία και πολιτική στο έργο του Etienne Balibar. Εκπόνησε και υποστήριξε τη μεταδιδακτορική του Θέση (postdoc) στον Τομέα Φιλοσοφίας του ΑΠΘ με θέμα «Διασχίζοντας το “εσωτερικό όριο”, Έρευνες Πολιτικής Ηθικής». Δίδαξε στο Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του Α.Π.Θ., στο  ΠΜΣ του Παντείου Πανεπιστημίου και σε άλλα Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών.  Tα ερευνητικά του ενδιαφέροντα κινούνται στον χώρο της Σύγχρονης Ευρωπαϊκής Φιλοσοφίας και της Πολιτικής Φιλοσοφίας (μέρος δε σε συνεργασία με Πολιτική Ανθρωπολογία) όπως στο: Μπαρτσίδης, Μιχάλης (2014). Διατομικότητα, Κείμενα για μια Οντολογία της Σχέσης Εισαγωγή, Επιλογή των κειμένων, Επιμέλεια του τόμου/ [μτφρ. Λουκία Μάνο]. Αθήνα :Νήσος.

“Προσφυγικό σε κρίσιμα χρόνια: θυμικός κοσμοπολιτισμός και κριτικός τοπικισμός”.

Ιωάννα Λαλιώτου  ( Αναπλ. Καθηγήτρια Σύγχρονης Ιστορίας και Διαπολιτισμικών Σχέσεων, Αντιπρύτανης Έρευνας και Δια Βίου Εκπαίδευσης Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας)

Περίληψη
Σε αυτή την παρουσίαση ανασύρονται δύο κομβικές έννοιες που προέρχονται από το πεδίο και την βιβλιογραφία της μεταποικιακής σκέψης: ο θυμικός κοσμοπολιτισμός και ο κριτικός τοπικισμός. Και οι δύο αυτές έννοιες υπήρξαν κομβικές ως προς την σχέση μεταποικιακής θεωρίας, πλανητικότητας και ακτιβισμού από το 2000 και μετά. Με ενδιαφέρει η «επίσκεψη» αυτών των δύο όρων σε σχέση με τις αναδιαμορφώσεις το προσφυγικού πεδίου στην Ανατολική Μεσόγειο και την Ελλάδα την τελευταία δεκαετία. Παρουσιάζονται οι βασικές εννοιολογικές συντεταγμένες αυτών των όρων μέσα από επιλεκτικές βιβλιογραφικές αναφορές, κυρίως σε διατυπώσεις δύο θεωρητικών, της Γκαγιάτρι Σπίβακ και του Πωλ Γκίλροϋ. Στη συνέχεια γίνεται μια προσπάθεια σύνδεσης αυτών δύο εννοιών με την συγκαιρινή πραγματικότητα του προσφυγικού, με αναφορά ιδιαίτερα στην Ελλάδα και ειδικότερα στις εξελίξεις της τελευταίας δεκαετίας. Περιγράφεται ένας προβληματισμός που αφορά τις αναδιαμορφώσεις του προσφυγικού πεδίου με αναφορά και σε σύνδεση με δύο ετερόκλητα, αλλά διαπλεκόμενα ενδεχομένως, πλανητικά αλλά και γεωπολιτικά εντοπισμένα γεγονότα της τελευταίας δεκαετίας: την οικονομική-δημοσιονομική κρίση του 2008- και την σύγχρονη πανδημική κρίση. Τα τελευταία δύο χρόνια οι αντινομίες που αφορούν την σχέση μεταξύ προσφυγικού και εθνικού κράτους εντάθηκαν μέσα από τις πανδημικές συνθήκες. Η πανδημία άνοιξε ένα νέο πεδίο κρατικής παρέμβασης στη δημόσια και ιδιωτική ζωή των πολιτών και αναδιαμορφώνει σήμερα το νόημα της πλανητικότητας. Ζητήματα δημοκρατίας, κράτους, κινητικότητας, ορίων και περιορισμών ανα-τοποθετούνται σήμερα στο πλαίσιο της πανδημικής συγκυρίας.

Η Ιωάννα Λαλιώτου είναι Αναπλ. Καθηγήτρια Σύγχρονης Ιστορίας και Διαπολιτισμικών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Είναι Αντιπρύτανης Έρευνας και Δια Βίου Εκπαίδευσης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Συγγραφέας του βιβλίου Transatlantic Subjects. Acts of Migration and Cultures of Transnationalism between Greece and America (Chicago: Chicago University Press, 2004) και επιμελήτρια και συγγραφέας του συλλογικού τόμου Women migrants between the East and the West: Gender, mobility and belonging in contemporary Europe (London: Berghan, 2007). Τα ερευνητικά και διδακτικά της ενδιαφέρονται αφορούν την πολιτισμική ιστορία, υποκειμενικότητα, μεταναστευτικές σπουδές, κινητικότητα, ουτοπία. Το πιο πρόσφατο βιβλίο της κυκλοφόρησε με τον τίτλο Ιστορία του Μέλλοντος. Πως ο 20^ος αι. Φαντάστηκε έναν «άλλο κόσμο» (Αθήνα, ΕΚΤ, 2017). Έχει υπάρξει Fulbright Visiting Scholar και Andrew Mellon Visiting Professor στο Columbia University.

The 15th World Congress of Semiotics aims to foreground semiotics as the socially engaged, critical investigation of the sign – and meaning-making processes forming the core of human worldmaking. Semiotic investigation is grounded in the historical lifeworld, in concrete timescapes and semioscapes, in the dense and dynamic weave of semiotic practices that structure human experience and communicative (inter)action by constantly (re)articulating the perceptual and the conceptual, the discursive, and the performative, the ethical and the aesthetic, the ideological and the figurative, the material and the immaterial, the human and the non-human, the natural and the man-made.

Semiotics world

Important Dates
Call for panel proposals
June 1 – July 30, 2021
Call for paper abstracts
September 1, 2021 – March 31, 2022

Learn more about the Congress