Διαδικτυακά σεμινάρια τα οποία επιδιώκουν να συμβάλουν σε μία κριτική και διεπιστημονική συζήτηση για τη θεωρία και πρακτική της εθνογραφίας, την επιστημολογία της έρευνας, τη σημασία της ενσώματης εμπειρίας, αλλά και τους τρόπους διάχυσης της παραγόμενης ανθρωπολογικής γνώσης στο ακαδημαϊκό και μη-ακαδημαϊκό κοινό.
Ο κύκλος διαδικτυακών σεμιναρίων ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ, από την έναρξή του, την άνοιξη του 2021, επιδιώκει να συμβάλει σε μία κριτική και διεπιστημονική συζήτηση για τη θεωρία και πρακτική της εθνογραφίας, την επιστημολογία της έρευνας, τη σημασία της ενσώματης εμπειρίας, αλλά και τους τρόπους διάχυσης της παραγόμενης ανθρωπολογικής γνώσης στο ακαδημαϊκό και μη-ακαδημαϊκό κοινό. Είναι ζητούμενο η ανθρωπολογική μελέτη, ως ερευνητική πρακτική και ως πολιτική γραφής να εμπεριέχει την κριτική αποτίμηση, την ενσυναίσθηση, τον αναστοχασμό και την αυτοαναφορικότητα, και να αναδεικνύει τη σημασία της πολυτροπικής ανάλυσης του τοπικού για την κατανόηση του γενικού.
Διοργάνωση και συντονισμός : Φωτεινή Τσιμπιρίδου – Ιωάννης Μάνος – Ελένη Σιδέρη Διοργάνωση και Συντονισμός του ΣΤ’ κύκλου: Ελένη Σιδέρη
Ο 6ος κύκλος των διαδικτυακών σεμιναρίων ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ, ξεκινάει τον Δεκέμβριο του 2025 και ολοκληρώνεται τον Μάιο του 2026 με τον τίτλο:
Εθνογραφίες της Ευρασίας: Κέντρα, Περιφέρειες, Εξουσία και Κριτικές Σπουδές Περιοχής
Η Ευρασία κατέχει εδώ και καιρό μια αμφίσημη θέση στην διεθνή ακαδημαϊκή έρευνα: έναν χώρο όπου συναντώνται ήπειροι, αυτοκρατορίες και επιστημολογίες, αλλά και μια περιοχή που συχνά παρουσιάζεται ως περιθωριακή σε σχέση με τα κυρίαρχα θεωρητικά ρεύματα των κοινωνικών επιστημών. Η σειρά διαλέξεων Εθνογραφίες της Ευρασίας: Κέντρα, Περιφέρειες, Εξουσία και Κριτικές Σπουδές Περιοχής στοχεύει να επανεξετάσει την περιοχή μέσα από το πρίσμα της σύγχρονης εθνογραφικής έρευνας, φέρνοντας σε διάλογο ερευνητές που ασχολούνται κριτικά με ζητήματα παραγωγής γνώσης, καθημερινής ζωής και μεταβαλλόμενων γεωπολιτικών τοπίων.
Το διακύβευμα δεν είναι μόνο η αναπαράσταση των κοινωνιών της Ευρασίας , αλλά και τα αναλυτικά πλαίσια μέσα από τα οποία αυτές κατανοούνται. Η θεσμοθέτηση των «σπουδών περιοχών» κατά τον Ψυχρό Πόλεμο τοποθέτησε την Ευρασία μέσα σε συγκεκριμένα επιστημονικά και γεωπολιτικά όρια, συχνά προκρίνοντας αφηγήσεις επικεντρωμένες στο κράτος και στρατηγικές ανησυχίες έναντι της βιωμένης εμπειρίας. Σήμερα, εν μέσω αναβίωσης αυτοκρατορικών λόγων, νέων γεωπολιτικών συμμαχιών και διευρυνόμενων διασυνοριακών δικτύων, η ανάγκη για πιο αποχρώσες και τοπικά θεμελιωμένες προσεγγίσεις είναι επιτακτική. Η εθνογραφία — ευαίσθητη στις φωνές, τις πρακτικές και τις υλικότητες — προσφέρει μια μεθοδολογική οδό για να αποδομήσει κατηγορίες που έχουν διαμορφωθεί ηγεμονικά, ενώ ταυτόχρονα αναδεικνύει την πράξη και τον λόγο των κοινοτήτων Ευρασίας στα κέντρα και τα περιθώρια της Ευρασίας.
Η σειρά θα αναδείξει έρευνες από ένα ευρύ φάσμα πολιτισμικών-κοινωνικών και οικονομικών τοπίων: από το περιθώριο των μετασοβιετικών πόλεων και περιβαλλοντολογικές κρίσεις της Κεντρικής Ασίας, έως τα εθνοτοπία μέσα από όλο και πιο αυταρχικά καθεστώτα μετακίνησης και τα αναδυόμενα ψηφιακά κοινά. Οι έρευνες που θα παρουσιαστούν θα διερευνήσουν πως η εξουσία ασκείται και αμφισβητείται σε χώρους όπου διασταυρώνονται η κρατική κυριαρχία, οι θρησκευτικές παραδόσεις, οι παγκόσμιες αγορές και τα κοινωνικά φαντασιακά τοπία. Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί στην πολιτική της κλίμακας: με ποιους τρόπους τα «κέντρα» και οι «περιφέρειες» συγκροτούνται σχεσιακά, και πως οι ερευνήτριες/ες εμπλέκονται στις δυναμικές αναπαράστασης και εξουσίας.
Πέρα από τις εμπεριστατωμένες μελέτες περίπτωσης, οι διαλέξεις θα θίξουν ευρύτερα μεθοδολογικά και επιστημολογικά ερωτήματα. Πώς μπορούμε να συμφιλιώσουμε την εθνογραφική ιδιαιτερότητα με τις συγκριτικές επιδιώξεις της μελέτης περιοχών; Τι σημαίνει να παράγουμε γνώση για την Ευρασία σε μια συγκυρία όπου τα πειθαρχικά όρια καθίστανται ολοένα και πιο πορώδη και οι παγκόσμιες ιεραρχίες της επιστήμης αναδιαμορφώνονται; Πώς μπορούν οι συνεργατικές, αποαποικιοκρατικές και πολυτοπικές προσεγγίσεις να αμφισβητήσουν Δυτικοκεντρικά παραδείγματα, αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα τις άνισες ροές πόρων, γλωσσών και θεσμικής ισχύος που διαμορφώνουν τον χώρο;
Η σειρά επιδιώκει να καλλιεργήσει συνδέσεις ανάμεσα σε ερευνητές με διαφορετικά ενδιαφέροντα και πεδία έρευνας και ανάμεσα στις ανθρωπολογικές προσεγγίσεις, τη διεπιστημονική σκέψη και τις ποικίλες γεωγραφίες που συγκροτούν την Ευρασία. Με αυτόν τον τρόπο, φιλοδοξεί όχι μόνο να εμπλουτίσει την κατανόηση της περιοχής, αλλά και να συμβάλει σε ευρύτερες συζητήσεις για την πολιτική της γνώσης, το μέλλον της εθνογραφίας και τις δυνατότητες μιας πιο πλουραλιστικής και τοπικά εδραιωμένης κοινωνικής επιστήμης.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
1ο Πάνελ. 8/12/2025 4-6 μμ: “Globalising pro-russian chauvinism: modalities of Russianness in the Greek case”
Καταϊφτσής Δ., Μεταδιδάκτορας ΠΑΜΑΚ
“The Russification of Mariupol after 2022 through the lens of housing and urban Planning Policies”
Guénola Inizan, Postdoctoral researcher, PhD in Geography – Lyon 2 Lumière University
2ο Πάνελ 12/1/2026 4-6 μμ : “Azerbaijan’s Left and Emotions Across Borders: Problematzing Self-Reflexive Knowledge Production Amid Detachment, Digitality and Repression”
Veronika Pfeilschifter, Ph.D Candidate, Friedrich Schiller University of Jena
3ο Πάνελ 26/1/2026 4-6 μμ:“Πολιτική “Οντολογία” και δια-συνοριακός “Σαμανισμός”: Εναλλακτικές Πρακτικές Εξουσίας στην Βόρειο-Ανατολική Ευρασία”
Konstantinos Zorbas, Associate Professor, Shandong University
4ο Πάνελ 16/2/2026 4-6 μμ:“Dismantled Materiality, Social Shifts, and Nostalgia: How to Make an Ethnography of the Soviet Legacy (the Case of Armenia)”
Yulia Antonyan, Associate Professor, Υerevan State University
5ο Πάνελ 2/3/2026 4-6 μμ: “Ethnographies of Landscape and Care: Gendered Ecologies and Urban Domesticities in Post-Socialist Romania”
Iulia Statica, Lecturer, Mellon Fellow, University of Sheffield, Harvard Institute in Washington, DC
Polina Vlasenko, Postdoc Researcher, Compass-Univ. of Oxford
TBA
6ο Πάνελ 30/3/2026 4-6 μμ: “Trembling Light: The World Bank’s PESAC Programme and the Afterlives of Neoliberal Restructuring in a Kyrgyz Industrial Town”
Βασίλογλου Γεώργιος, Υ/Δ Τμ. ΒΣΑΣ, Παν/μιο Μακεδονίας:Υποστήριξη στον συντονισμό του συγκεκριμένου πάνελ.
8ο Πάνελ 4/5/2026 4-6 μμ:“The Making of an International Struggle: Mário Pinto de Andrade, Eurasian Connections and Angolan Liberation”
Elisa Scaraggi, Marie Skłodowska-Curie fellow at the Institute of Contemporary History at NOVA School of Social Sciences and Humanities in Lisbon
Σύντομα βιογραφικά ομιλητριών/ομιλητών
O Δημήτρης Καταϊφτσής είναι δρ. Πολιτισμικών Σπουδών (Πανεπιστήμιο Paris-IV Sorbonne 2014) και εξωτερικός συνεργάτης-διδάσκων ανθρωπολογίας στο τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του ΠΑΜΑΚ. Από το 2010 και μετά πραγματοποιεί επιτόπιες έρευνα σε κοινότητες παλιννοστούντων από την πρώην ΕΣΣΔ, σε Ελλάδα και εξωτερικό με κύριους άξονες το κοινωνικό φύλο και την οικονομική αναπαραγωγή. Στα πλαίσια του τελευταίου του μεταδιδακτορικού μελέτησε επισταμένως τις διεθνικές δικτυώσεις, τις εθνοτικές και πολιτισμικές οικονομίες στα πλαίσια του ρωσόφωνου κόσμου και της παλιννόστησης, δημοσιεύοντας άρθρα σε διεθνή περιοδικά και συλλογικούς τόμους και συμμετέχοντας σε διεθνή συνέδρια. Τέλος, συμμετέχει ενεργά στην επιστημονική και συντακτική ομάδα του περιοδικού EIRINI/ Μελέτες Νέων Ερευνητ(ρι)ών για το Φύλο και σε πλήθος δραστηριοτήτων Εργαστηρίου/Πολιτισμός-Σύνορα-Φύλο, στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας (cbg-lab.uom.gr) ως τακτικό του μέλος.
Guénola Inizan holds a PhD in Geography from Lyon 2 Lumière University (2024). Her dissertation examined the politicization of housing issues in the context of a major urban renewal project in Moscow. Since defending her thesis and following research fellowships at the Leibniz Institute für Länderkunde and the Faculty of Geography at the University of Łódź, as well as an upcoming residency at the Lviv Center for Urban History, she has been working on urban and housing policies in Russian-occupied territories in Ukraine.
Veronika Pfeilschifter is a social scientist working at the intersection between area studies (focus: South Caucasus) and political sociology. She is a research associate at the Institute for Caucasus Studies at Friedrich Schiller University Jena (Germany) and a research affiliate at the Centre for East European and international Studies (ZOiS) Berlin. Her doctoral project „In Quest for Otherwise: Left-Wing Subjects and Political Imagination in the South Caucasus“ analysed what it means for young subjects in Armenia, Azerbaijan and Georgia to be left-wing. Her work has been published in Constellations. An International Journal for Critical and Democratic Theory, Europe-Asia Studies and Caucasus Analytical Digest.
Ο Κωνσταντίνος Ζορμπάς (Associate Professor, Shandong University) είναι ανθρωπολόγος ειδικευμένος στη μελέτη της μετα-σοσιαλιστικής Βόρειας Ευρασίας, με ερευνητική εστίαση στην Tuva της Σιβηρίας. Έχει δημοσιεύσει εκτενώς για ιθαγενείς θρησκείες, με έμφαση στο σαμανισμό, και για την αλληλεπίδρασή τους με την πολιτική του Ρωσικού κράτους. Η τρέχουσα έρευνά του εστιάζεται σε μουσεία Βόρειων ιθαγενών πολιτισμών στο Χοκκάιντο της Ιαπωνίας.
Yulia Antonyan is Associate Professor at the Department of Cultural Studies, Faculty of History, Yerevan State University (since 2008). Her professional interests are in the anthropology of religion and the anthropology of social structures, with a special focus on the Soviet and post-Soviet periods. Her permanent field of research is Armenia, but she has also undertaken several short-term field studies of Armenian communities in Georgia, Syria and Lebanon. Dr. Antonyan has published more than fifty articles in English, Armenian and Russian and has edited several volumes.
Iulia Statica is Mellon Fellow in Democracy and Landscape at Dumbarton Oaks, and assistant professor (lecturer) at the School of Architecture and Landscape at the University of Sheffield, UK. She previously held postdoctoral positions at The Bartlett School of Architecture, UCL, and Cornell University. Her research focuses on the legacies of socialist-built environments in Eastern Europe, particularly mass housing, and the gendered experiences of these spaces. Statica uses documentary film in her research; her film My Socialist Home premiered in London in 2021. She is the author of Urban Phantasmagorias: Domesticity, Production, and the Politics of Modernity in Communist Bucharest.
Nikolaos Olma is an Assistant Professor of Social Anthropology in the Department of Social Anthropology and History at the University of the Aegean and a participating researcher in the ERC-funded project “Anthropogenic Environments in the Future Tense: Loss, Change, and Hope in Post-Soviet Industrial Landscapes (ANTHEFT)” at the University of Vienna. He earned his PhD from the University of Copenhagen in 2018, with a dissertation that examined the nexus of embodied memory and urban infrastructure in Tashkent, Uzbekistan. Currently, he is working on a book project that explores the various processes of (un)knowing that inform life with radioactive uranium tailings in Mailuu-Suu, a former uranium mining town in Kyrgyzstan. His research interests span economic and environmental anthropology, with a focus on socio-economic change, post-socialism, extractivism, the politics of (un)knowing, pollution and toxicity, infrastructure, and informal mobility.
Malika Bahovadinova is a political anthropologist working on state-society relations. In her work, she explores the everyday politics of migration governance, looking at how bureaucratic ordering emerges as a site of unequal postcolonial and geopolitical relations. She also studies the citizens’ engagement with state controls and their agency in asserting a political role in authoritarian contexts. She works at the International Studies Program at Leiden University.
Aliki Angelidou is Associate Professor at the Department of Social Anthropology at Panteion University, Athens. Her research concerns both the anthropological readings of globalcapitalism in Greece and the Balkans, and the sensory dimensions of the experience of exile through the study of the Greek speaking radio broadcasts from the ex-socialist block. She is one of the two PIs of the research project “Soundscapes and Memories of Exile: The Radio Broadcasts of the Refugees of the Greek Civil War”.
Alexandra Balandina is an Associate Professor in Ethnomusicology at the Department of Music Studies, Ionian University. Her research areas include performance practice and theory, music creativity, cultural organology, ethnography, embodiment in performance and research, auditory cultures, music censorship, and music and politics. Music genres that she has researched, written and taught about include classical music of the Middle East and Central Asia, and popular music in Greece and the Balkans. Her latest book Ethnographic Research in Ethnomusicology, is open access and can be downloaded here https://repository.kallipos.gr/handle/11419/13733
Dr. Maria Kokkinou is a postdoctoral researcher on the BILQIS ERC project at the Irish Centre for Human Rights, University of Galway. She studied social anthropology at the University of the Aegean (Mytilene, Greece), then completed her master’s degree and PhD thesis in social anthropology in Paris at the École des Hautes Études en Sciences Sociales (EHESS).
Dr. Georgia Sarikoudi is a post-doctoral researcher at the Department of History-Archaeology at Aristotle University of Thessaloniki. She is currently teaching Greek language and history in secondary education. Her research interests include anthropology of socialism and post-socialism, social memory, economic anthropology and material culture, immigration and refugees’ studies, anthropology of education.
Elisa Scaraggi is a Marie Skłodowska-Curie Fellow at the Institute of Contemporary History, NOVA School of Social Sciences and Humanities in Lisbon. She has a background in comparative studies, and her work addresses questions related to the entanglement of personal and collective experiences in personal archives, as well as in autobiographies, memoirs, and other life-writing. She is interested in how colonialism and coloniality shaped the political, social, and cultural context of nations that emerged from the dissolution of the Portuguese empire, with emphasis on Angola and Brazil. Her current research focuses on the personal archive of Angolan nationalist Mário Pinto de Andrade as a key to uncovering new narratives about Angola’s recent past and the relationship between culture and nationalism.
Ο κύκλος διαδικτυακών σεμιναρίων ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ, από την έναρξή του, την άνοιξη του 2021, επιδιώκει να συμβάλει σε μία κριτική και διεπιστημονική συζήτηση για τη θεωρία και πρακτική της εθνογραφίας, την επιστημολογία της έρευνας, τη σημασία της ενσώματης εμπειρίας, αλλά και τους τρόπους διάχυσης της παραγόμενης ανθρωπολογικής γνώσης στο ακαδημαϊκό και μη-ακαδημαϊκό κοινό. Είναι ζητούμενο η ανθρωπολογική μελέτη, ως ερευνητική πρακτική και ως πολιτική γραφής να εμπεριέχει την κριτική αποτίμηση, την ενσυναίσθηση, τον αναστοχασμό και την αυτοαναφορικότητα, και να αναδεικνύει τη σημασία της πολυτροπικής ανάλυσης του τοπικού για την κατανόηση του γενικού.
Διοργάνωση και συντονισμός :Φωτεινή Τσιμπιρίδου – Ιωάννης Μάνος – Ελένη Σιδέρη
Διοργάνωση και Συντονισμός του Ε/κύκλου:Φωτεινή Τσιμπιρίδου (σε συνεργασία με τον Δημήτρη Καταϊφτσή)
Ο 5ος κύκλος των διαδικτυακών σεμιναρίων ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ, που ξεκινάει τον Οκτώβριο του 2024 και ολοκληρώνεται τον Μάιο του 2025 με τον τίτλο:
περιλαμβάνει 7 πάνελ συνδυαστικών παρουσιάσεων, όπου οι ερευνητές και οι ερευνήτριες παραθέτουν σκεπτικό και δεδομένα από το εθνογραφικό τους πεδίο, σχολιάζοντας επί κοινών τόπων ή/και παράδοξων συναντήσεων. Ο Κύκλος αυτός διερευνά το θρησκευτικό φαινόμενο στην εθνογραφική συνθήκη, ανοίγοντας τη συζήτηση για το πώς το ζήτημα της θρησκείας χρήζει αποδόμησης με ανθρωπολογικούς όρους και αποαποικιοποίησης από τις οντολογίες του δυτικού επιστημολογικού παραδείγματος. Οι αποικιακότητες της μοντέρνας πολιτειότητας και κοινωνικότητας του έθνους/κράτους, όχι μόνο χρησιμοποιούν τη θρησκεία εργαλειακά, τόσο σε συλλογικό όσο και σε προσωπικό επίπεδο, αλλά αποκρυσταλλώνουν την έννοια της θρησκείας μονοδιάστατα και πνευματικά, τόσο πέρα από τις υλικότητές της, όσο και τον στενά ανθρωποκεντρικό της χαρακτήρα. Ο μονοθεϊσμός (στην ιουδαϊκοχριστιανική και μουσουλμανική εκδοχή του), η αποικιοκρατία και η δυτική επιστημολογία έχουν συστηματικά οδηγήσει σε επάλληλους εξορθολογισμούς της έννοιας της «θρησκείας» καθώς και στη διάκρισή της από τον κόσμο της «μαγείας». Η πορεία αυτή οδηγεί σε μια χριστιανικά ιεραποστολική οντολογία γνώσεων στο πλαίσιο της δυτικής αποικιοκρατίας, η οποία δημιουργεί αποκλίσεις από τις συμπεριληπτικές οικολογίες γνώσεων των «ευγενών αγρίων» με τα άλλα είδη, τη φύση και το επέκεινα (βλ. ιθαγενικές λατρείες). Το γεγονός ότι η ανθρωπολογία έχει από πολύ νωρίς επισημάνει τα παραπάνω, δεν απέτρεψε την ίδια στην αποικιακή της φάση αλλά και τους συναφείς κλάδους έκτοτε (βλ. Λαογραφία) να αναπαράγουν τις δυτικοκεντρικές διακρίσεις στην αναλυτική τους σκέψη. Νωρίτερα, από την εποχή των Σταυροφοριών, η «θρησκεία» είχε αρχίσει να εννοιολογείται δυτικοκετρικά, ως συνώνυμο του «πολιτισμού», σε μια οριενταλιστική διάκριση του δυτικού χριστιανικού ευρωπαϊκού κόσμου, από τους πολιτισμικά μουσουλμάνους Άλλους της Ανατολής, ενώ η εποχή των Ανακαλύψεων συμβάδισε με τη χριστιανική αποκρυστάλλωση απόμιξης θρησκειών και ιδιότυπης εκκοσμίκευσης στον ευρωπαϊκό κόσμο (βλ. reconquista, διωγμοί εβραϊκών πληθυσμών, κυνήγι μαγισσών).
Τα σεμινάρια προσβλέπουν να αναδείξουν το πως η θρησκεία και το θρησκευτικό φαινόμενο χρήζουν όχι μόνο αποδόμησης αλλά και αποαποκιοποίησης στην έρευνα και στην ανάλυση. Με όρους πολιτικής οικονομίας και αναζήτησης οικολογίας γνώσεων, τα σεμινάρια αναδεικνύουν πρακτικές για έμφυλα σώματα που πάσχουν, κινδυνεύουν και αποζητούν τη θεραπεία και την παρηγοριά, σε τόπους και κοινότητες που άλλοτε χρησιμοποιούν τη θρησκευτική εκφορά συμπεριληπτικά με το επέκεινα, τα μη ανθρώπινα και το περιβάλλον, άλλοτε ή/και εργαλειακά για τις πολιτικές ταυτότητας στον σύγχρονο κόσμο. Όλα αυτά που εξετάζονται κατά τόπον, μέσα στα δίκτυα σχέσεων εξουσίας, τις ηγεμονίες από τα πάνω ή από έξω, χρήζουν συστηματικής τεκμηρίωσης μέσω της εθνογραφικής συνθήκης και της επιστημολογικής αναθεώρησης με όρους αποαποικιοπόιησης της γνώσης. Με αυτούς τους τρόπους επιτελείται η αποδόμηση των στερεότυπων και των δαιμονοποιήσεων αλλά και η κατανόηση της θρησκευτικής εμπειρίας και διαθρησκευτικής εκφοράς, τόσο ως διαδικασίες μάγευσης και επαναμάγευσης μιας συχνά πεζής και σκληρής καθημερινότητας, όσο και ως εν δυνάμει συστατικά στοιχεία συγκρότησης του υποκειμένου στον πολύπλοκο σύγχρονο κόσμο.
Ο 5ος κύκλος των διαδικτυακών σεμιναρίων ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ περιλαμβάνει προσεγγίσεις και εθνογραφικές μελέτες περίπτωσης που εστιάζουν στο θρησκευτικό φαινόμενο και πέρα από αυτό, επανεξετάζοντας στη βαριά σκιά της δυτικής επιστημολογικής, πολιτισμικής και πολιτικής ηγεμονίας τα ζητήματα του σαμανισμού, της πνευματοληψίας, της διαθρησκευτικότητας, και ευρύτερα της κοσμοαντίληψης στην Αφρική, την Ασία, τα Βαλκάνια, την Ανατολία, τη Μεσόγειο, τον ευρωπαϊκό βορά και τη Λατινική Αμερική. Εστιάζοντας στις πρακτικές των κοινωνικών δραστών, τις αναπαραστάσεις, τις προσδοκίες και τις επιθυμίες τους, ξεδιπλώνονται τα όρια και οι νοηματοδοτήσεις της θρησκευτικής εκφοράς από τα μέσα και από τα κάτω, στη μακρά διάρκεια και στη γεωπολιτική συγκυρία, πέρα από τις υποστασιοποιημένες στερεότυπες ονοματοδοσίες και αναπαραστάσεις του Άλλου, του ξένου, του ετερόδοξου και του παράξενου (βλ. ενδεικτική βιβλιογραφία στο τέλος).
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
1ο Πάνελ. 21/10/2024 4-6 μμ: Πνευματοληψία, σουφισμός και ιεραποστολικές εκκλησίες στην μεταποικιακή Αφρική/Spiritualism, SufismandmissionaryChurchesinpost–colonialAfrica
Μακρής, Γ. (Η οδός των πνευμάτων, Σουφισμός κ πνευματοληψία στο Σουδάν)και Κυριακάκης, Γ. (Εκκλησίες, πίστη, θεραπεία στη Γκάνα)
2ο Πάνελ 11/11/2024 4-6 μμ : Αδελφοί μουσουλμάνοι στην Αίγυπτο και λαϊκό Ισλάμ στα πομακοχώρια. Nεωτερικότητα, αποικιακότητεςκαιεξορθολογισμοί /Muslim Brotherhood in Egypt and Popular Islam in the Pomak villages. Modernity, colonialities and rationalizations
Κουριώτης, Π. (Αδελφοί Μουσουλμάνοι, αποικιοκρατία, νεωτερικότητα στην Αίγυπτο – Τσιμπιρίδου, Φ. (Λαϊκό Ισλάμ και μειονοτική συνθήκη στα Πομακοχώρια)
3οΠάνελ 13/1/2025 4-6 μμ: ΚοινοίιεροίτόποισταΒαλκάνιακαιτηνΑνατολία/Shared Sacred Places in the Balkans and Anatolia
DionigiAlbera(κοινά προσκυνήματα σε Βαλκάνια-Ανατολία) – GillesdeRapper(Βακούφια και Πελασγοί στην Αλβανία).
4ο Πάνελ 17/2/25 4-6 μμ: Διαθρησκευτικότητα, τελετουργίες, σώματα, υποκείμενα στον παλιό και νέο κόσμο/Τransreligiosity, rituals, bodies, subjectsintheoldandthenewworld
Παναγιωτόπουλος, Α. (για Afrocuban τελετουργίες) και Ρούσσου, Ε. (για το κακό μάτι στην Ελλάδα)
5ο Πάνελ 17/3/25 4-6 μμ: Σαμανισμοί στο Νεπάλ και Αναστενάρια στα Βαλκάνια/ShamanisminNepalandAnastenariaintheBalkans
RiboliD. (σαμανισμός στο Νεπάλ και Άπω Ανατολή) – Τερζοπούλου, Μ. (γυναίκες και μάνες στα Αναστενάρια)
6ο Πάνελ 28/4/25 4-6 μμ: Προσκυνηματική πίστη και εθνοτικές ταυτότητες από τα Βαλκάνια στη Μεσόγειο/Pilgrimagefaithandethnicidentities, fromtheBalkanstotheMediterraneanworld
Γιακουμάκη, Β. (υπάρχουν εβραίοι στα Χανιά;) και Katiƈ, M. (εθνικοποίηση της θρησκείας στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και τα Δυτικά Βαλκάνια)
7ο Πάνελ 19/5/2025 4-6 μμ: Νέο-σαμανισμός στον ευρωπαϊκό βορά και γεω-μυθολογία στην σύγχρονη Ελλάδα/New–shamanismintheEuropeanNorthandgeo–mythologyincontemporaryGreece
Μπαρμπαλέξης. Α. (νέο-σαμανισμός στη Σκωτία)και Ευγενία Φωτίου (γεωμυθολογία στην Ελλάδα)
Σύντομα βιογραφικά ομιλητριών/ομιλητών
Η Φωτεινή Τσιμπιρίδου, (Δρ. Εθνολογίας-Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, EHESS-Παρίσι 1990), είναι Καθηγήτρια κοινωνικής ανθρωπολογίας στο τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών, και Διευθύντρια στο Εργαστήριο/Πολιτισμός-Σύνορα-Φύλο, στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας (cbg-lab.uom.gr). Πραγματοποίησε επιτόπια έρευνα σε χωριό προσφύγων του 1922, σε πομακικούς πληθυσμούς και μειονότητες της ελληνικής Θράκης, σε χωριά της Μακεδονίας, της Πελοποννήσου, στην Ιστανμπούλ, στο Σουλτανάτο του Ομάν και ευρύτερα στη Μέση Ανατολή και τα Βαλκάνια. Από το 2018 και στο πλαίσιο της μεταποικιακής και φεμινιστικής κριτικής, διερευνά το είδος της θρησκευτικότητας, της πολιτειότητας και της έμφυλης υποκειμενικότητας στις μετα-οθωματικές τοπολογίες και γεωγραφίες. Από το 2020, ως ιδρυτικό μέλος της πρωτοβουλίας dëcoloиıze hellάş (https://decolonizehellas.org/) ασχολείται με ζητήματα αποικιακότητας, μεταποικιακών αρχείων και πολιτισμικής κληρονομιάς, αποαποικιοποίησης της θρησκείας και του φύλου, καθώς και τα ζητήματα αποκαθήλωσης της πατριαρχίας.
Fotini Tsibiridou, (Dr. of Ethnology-Social Anthropology, EHESS-Paris 1990), is professor of social anthropology in the department of Balkan, Slavic and Oriental Studies, and director of the Culture-Borders-Gender/Lab at the University of Macedonia (cbg-lab.uom.gr). She carried out ethnographic research in a refugee village of 1922, among Pomak populations and minorities in Greek Thrace, in villages in Macedonia, the Peloponnese, in Istanbul, in the Sultanate of Oman and more broadly in the Middle East and the Balkans. As of 2018 and in the context of postcolonial and feminist criticism, she explores the genre of religiosity, statehood, and gendered subjectivity in post-Ottoman topologies and geographies. Since 2020, as a founding member of the dëcolonıze hellàş initiative (https://decolonizehellas.org/), she has been dealing with issues of coloniality, postcolonial archives and cultural heritage, the decolonization of religion and gender as well as the defacement of patriarchy.
O Δημήτρης Καταϊφτσής είναι δρ. Πολιτισμικών Σπουδών (Πανεπιστήμιο Paris-IV Sorbonne 2014) και εξωτερικός συνεργάτης-διδάσκων ανθρωπολογίας στο τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του ΠΑΜΑΚ. Από το 2010 και μετά πραγματοποιεί επιτόπιες έρευνα σε κοινότητες παλιννοστούντων από την πρώην ΕΣΣΔ, σε Ελλάδα και εξωτερικό με κύριους άξονες το κοινωνικό φύλο και την οικονομική αναπαραγωγή. Στα πλαίσια του τελευταίου του μεταδιδακτορικού μελέτησε επισταμένως τις διεθνικές δικτυώσεις, τις εθνοτικές και πολιτισμικές οικονομίες στα πλαίσια του ρωσόφωνου κόσμου και της παλιννόστησης, δημοσιεύοντας άρθρα σε διεθνή περιοδικά και συλλογικούς τόμους και συμμετέχοντας σε διεθνή συνέδρια. Τέλος, συμμετέχει ενεργά στην επιστημονική και συντακτική ομάδα του περιοδικού EIRINI/ Μελέτες Νέων Ερευνητ(ρι)ών για το Φύλο και σε πλήθος δραστηριοτήτων Εργαστηρίου/Πολιτισμός-Σύνορα-Φύλο,στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας (cbg-lab.uom.gr) ως τακτικό του μέλος.
Dimitris Kataiftsis is Dr. in Cultural Studies (University of Paris-IV Sorbonne 2014) and external collaborator, teaching anthropology courses at the Department of Balkan, Slavic and Oriental Studies of University of Macedonia. Since 2010 he has been conducting field research in communities of returnees from the former USSR, in Greece and abroad, mostly focusing on gender and economic reproduction. During his last postdoctoral research he studied transnational networking, ethnic and cultural economies in the context of the Russian-speaking world and return migration, publishing articles in international journals and volumes and participating in international conferences. Finally, he actively participates in the scientific and editorial team of the journal EIRINI/Studies of Young Scholars on Gender, and in numerous activities of the Laboratory/Culture-Border-Gender (cbg-lab.uom.gr), at the University of Macedonia, as a regular member.
Ο Γεράσιμος Μακρής είναι καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα. Έχει διδακτορικό δίπλωμα στην Κοινωνική Ανθρωπολογία από το London School of Economics. Τα κύρια ερευνητικά του ενδιαφέροντα είναι η ανθρωπολογία των ισλαμικών κοινωνιών, η ανθρωπολογία του χριστιανισμού, η ελληνική διασπορά στη Μέση Ανατολή και η ανθρωπολογική μελέτη της θρησκείας. Βιβλία στην αγγλική γλώσσα: The Sudanese Zār Ṭumbura Cult: Slaves, Armies, Spirits and History. Λονδίνο: Routledge, 2023. Islam in the Middle East: Α Living Tradition. Malden: Blackwell Publishing, 2007. Changing Masters: Spirit Possession and Identity Construction among Slave Descendants and Other Subordinates in the Sudan. Evanston: Northwestern University Press, 2000. Βιβλία στην ελληνική γλώσσα: Ο Δρόμος των Πνευμάτων: Αθήνα: Σουφισμός, Πνευματοληψία και Μαγεία στο Σουδάν: Αθήνα, Πατάκης, 2016. Ισλαμ: Πεποιθήσεις, Πρακτικές και Τάσεις. Αθήνα, Πατάκης, 2014.
Ο Γιάννης Κυριακάκης γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε Πολιτική Επιστήμη στην Αθήνα (Πάντειο) και είναι Δρ. Κοινωνικής Ανθρωπολογία στο Λονδίνο (UCL). Διεξήγαγε επιτόπια έρευνα στην Αγγλία, στην Γκάνα και στην Αθήνα. Διδάσκει στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Ασχολείται με ζητήματα, μεθοδολογίας, θρησκείας/κοσμολογίας, παγκόσμιων ανισοτήτων, οικονομίας και με την ανθρωπολογία του καπιταλισμού. Τον Ιούλιο του 2020 εκδόθηκε η μονογραφία του, Η Μαγεία του Καπιταλισμού-πως η Ακαδημαϊκή Γνώση στηρίζει το Παγκόσμιο Ταξικό Σύστημα (Παπαζήσης), το 2023 τo βιβλίo του Οικονομική Ανθρωπολογία και Καπιταλισμός (Opportuna) και to 2024 to βιβλίο (e-book) ColonizingtheMind– TheWitchcraftoftheglobalclasssystem (Syneditions)
Ioannis Kyriakakis was born in Athens-Greece. He studied Political Science in Athens (Panteion University) and holds a pHD in Social Anthropology in London (UCL). He conducted fieldwork in England, in Ghana and Greece. He teaches in the Hellenic Open University. Ηis main interests revolve around methodology, religion/cosmology, global inequalities, economy and the anthropology of capitalism. In July 2020 his ethnography The Witchcraft of Capitalism-How Academy supports the global class system, was published. In 2023 his book Economic Anthropology and Capitalism and in 2024 his e-book Colonizing the Mind- The Witchcraft of the global class system (Syneditions) were published.
Ο Πάνος Κουργιώτης (Δρ. Τμήματος Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ από το 2013) είναι Επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών, Παν. Μακεδονίας από το 2024, με ειδίκευση στις Area Studies της Μέσης Ανατολής, καθώς και στο σύγχρονο Ισλάμ. Μέρος της διδακτορικής του διατριβής έχει δημοσιευτεί υπό τον τίτλο Η πρώτη νιότη του Ισλαμισμού: ανακαλύπτοντας της Μουσουλμανική Αδελφότητα και τον κόσμο της (1928-1948) και αποτελεί την πρώτη ιστορική μελέτη για τους Αδελφούς Μουσουλμάνους που εκδίδεται στην ελληνόγλωσση βιβλιογραφία. Μεταξύ 2004-2007 έζησε στην Τυνησία και τη Συρία, όπου σπούδασε την αραβική γλώσσα και πραγματοποίησε επιτόπια έρευνα, η οποία δημοσιεύτηκε υπό τον τίτλο «Οι κληρονόμοι των Ομαγιαδών; Παγκοσμιοποίηση, αντίσταση και συνύπαρξη στη Συρία του Bashar al-Asad» στο συλλογικό τόμο Εθνογραφία και Καθημερινότητα στην «Καθ’ ημάς Ανατολή» (2020). Έχει δημοσιεύσει σε εγνωσμένου κύρους επιστημονικά περιοδικά, όπως TheBritishJournalofMiddleEasternStudies, TheMaghrebReview και Religions.
Panos Kourgiotis (Dr. of the Department of Political Sciences of the Aristotle University of Thessaloniki since 2013), is Assistant Professor at the Department of Balkan, Slavic and Oriental Studies, since 2024, specializing in the field of Area Studies (Middle East) and contemporary Islam. He speaks Arabic and Hebrew. Part of his PhD thesis has been published (in Greek) under the title The first youth of Islamism; discovering the Muslim Brotherhood and the world surrounding it, which is the first historical study devoted to the Muslim Brothers in the Greek bibliography. Between 2004-2007 he studied the Arabic language in both Tunisia and Syria, while in the latter he conducted field research which was published (in Greek) under the title ‘‘Inheriting the Umayyads? Globalization, resistance and coexistence in Bashar al-Asad’s Syria’’ in the collective volume Ethnography and Daily Life in ‘‘Our Near East’’ (2020). He has published in highly influential academic journals, such as The British Journal of Middle Eastern Studies, The Maghreb Review and Religions.
Dionigi Albera Dionigi Albera is an anthropologist and senior research fellow at the French National Center for Scientific Research (CNRS). He is based at the IDEAS (Institute of Ethnology and Social Anthropology, Aix-Marseille University). His research focuses on Europe and the Mediterranean, and his interests include migration, kinship and family, pilgrimage and interfaith mixing. He published Sharing Sacred Spaces in the Mediterranean: Christians, Muslims and Jews at Shrines and Sanctuaries (Indiana University Press, 2012), co-edited with Maria Couroucli, He is one of the curators of the touring exhibition Shared Sacred Sites held at the Museum of Mediterranean and European Civilizations in Marseille (Mucem, 2015), the Bardo Museum in Tunis (2016), the Macedonian Museum of Contemporary Art and the National Museum of Photography in Thessaloniki (2017), the National Museum of the History of Immigration in Paris (2017–2018) and the Museum of Confluences-Dar el-Bacha in Marrakesh (2018).
Gilles de Rapper is an anthropologist, currently Director of Modern and Contemporary Studies at the École française d’Athènes. He holds a PhD in Ethnology and comparative sociology (University of Paris X Nanterre, 1998) and a Habilitation à diriger des recherches in Anthropology (University of Toulouse Jean Jaurès, 2019). Since 1994, he has conducted numerous fieldworks in Albania and the Balkans. His work has focused on the coexistence of Christians and Muslims in southern Albania, on cross-border relations between Greece and Albania and on the effects of Albanian migration to Greece. More recently, he has been interested in the trajectory of photographs produced during the communist period in Albania and their role in the current perception of the communist past. Finally, he is interested in the history of theories on the origin of Albanians through the revitalization, since the 1990s, of the nineteenth century ideas making Pelasgians the ancestors of modern Albanians.
Anastasios Panagiotopoulos (PhD 2011, Department of Social Anthropology, University of Edinburgh, UK), has conducted research on Afro-Cuban religiosity, divination, spirit possession, and mediumship in Cuba and Spain. More recently, his research interests have been directed towards contemporary religiosity and spirituality, alternative therapy,metaphysical views, and secularism in Europe, especially in Spain and Greece. He has been a postdoctoral and, subsequently, a senior researcher at the Centro em Rede de Investigação em Antropología (CRIA) and FCSH-Universidade Nova de Lisboa, Portugal. Since May 2023 he is a distinguished researcher at the Department of Social Anthropology of the University of Seville, Spain.
Ο Αναστάσιος Παναγιωτόπουλος (Διδάκτωρ 2011, Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, Η.Β.), έχει διεξαγάγει έρευνα σχετικά με τις αφροκουβανέζικες θρησκείες, τη μαντεία, την κατοχή πνευμάτων και τη διαμεσολάβηση στην Κούβα και την Ισπανία. Πιο πρόσφατα, τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα στράφηκαν προς τη σύγχρονη θρησκευτικότητα και πνευματικότητα, την εναλλακτική θεραπεία, τις μεταφυσικές απόψεις και την εκκοσμίκευση στην Ευρώπη, ιδιαίτερα στην Ισπανία και την Ελλάδα. Υπήρξε μεταδιδακτορικός και, στη συνέχεια, ανώτερος ερευνητής στο Centro em Rede de Investigação em Antropología (CRIA) και στο FCSH-Universidade Nova de Lisboa, Πορτογαλία. Από τον Μάιο του 2023 είναι διακεκριμένος ερευνητής στο Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου της Σεβίλλης, Ισπανία.
Η Ευγενία Ρούσσου, (Δρ. κοινωνικο-πολιτισμικής ανθρωπολογίας UCL, Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, 2010), είναι ερευνήτρια στο Κέντρο Έρευνας της Ανθρωπολογίας (CRIA-Iscte), Λισαβόνα, Πορτογαλία, και Υπεύθυνη Ερευνήτρια του έργου ReSpell: Religion, Spirituality and Wellbeing: a Comparative Approach of Transreligiosity and Crisis in Southern Europe (https://respell.cria.org.pt), χρηματοδοτούμενο από το Πορτογαλικό Ίδρυμα για την Επιστήμη και την Τεχνολογία (FCT) και με ίδρυμα υποδοχής το CRIA. Είναι συγγραφέας της μονογραφίας Orthodox Christianity, New Age Spirituality and Vernacular Religion: the Evil Eye in Greece. London: Bloomsbury (2021). Έχει επιμεληθεί συλλογικούς τόμους και ειδικά τεύχη και έχει γράψει εκτενώς για θέματα θρησκείας και πνευματικότητας, καθημερινής και βιωμένης θρησκείας, θρησκευτικού πλουραλισμού, τελετουργικών θεραπευτικών πρακτικών, Συμπληρωματικής και Εναλλακτικής Ιατρικής (CAM), διαθρησκευτικότητας και πνευματικής ελαστικότητας, μεταξύ άλλων, με συγκριτική εθνογραφική αναφορά στην Ελλάδα και την Πορτογαλία.
Eugenia Roussou, (PhD in sociocultural anthropologist UCL, University of London, 2010), is a senior researcher at the Centre for Research in Anthropology (CRIA-Iscte), Lisbon, Portugal, and the Principal Investigator of the project ReSpell: Religion, Spirituality and Wellbeing: a Comparative Approach of Transreligiosity and Crisis in Southern Europe (https://respell.cria.org.pt), funded by the Portuguese Foundation for Science and Technology (FCT) and hosted by CRIA. She is the author of Orthodox Christianity, New Age Spirituality and Vernacular Religion: the Evil Eye in Greece. London: Bloomsbury (2021). She has edited collective volumes and special issues and has written extensively on the themes of religion and spirituality, vernacular and lived religion, religious pluralism, ritual healing practices, Complementary and Alternative Medicine (CAM), transreligiosity and spiritual elasticity, among others, with comparative ethnographic reference to Greece and Portugal.
Η DianaRiboli (Δρ. Εθνο-Ανθρωπολογικών Επιστημών (Πανεπιστήμιο της Ρώμης «La Sapienza», 1996), είναι καθηγήτρια στο Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών. Από το 1992 έως σήμερα, έχει πραγματοποιήσει πάνω από είκοσι εθνογραφικές μελέτες στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία (Νεπάλ και Χερσόνησος της Μαλαισίας), με ιδιαίτερη έμφαση στις θεραπευτικές, πολιτικές και πνευματικές λειτουργίες των εθνοϊατρικών συστημάτων μεταξύ περιθωριοποιημένων αυτόχθονων κοινοτήτων. Από το 2019, διευθύνει ένα ερευνητικό πρόγραμμα που εξετάζει τις οικοκοσμολογικές αντιλήψεις μειονοτικών και περιθωριοποιημένων ομάδων στο πλαίσιο της πρόσφατης ραγδαίας εξάπλωσης του χριστιανισμού και της σημαντικής αύξησης των περιβαλλοντικών καταστροφών στο Νεπάλ. Έχει γράψει και συν-συγγράψει πάνω από σαράντα δημοσιεύσεις σε μια σειρά θεμάτων, συμπεριλαμβανομένων των ιθαγενών εθνοϊατρικών συστημάτων, των εννοιών και των απαντήσεων στη βία σε εξισωτικές κοινωνίες, της πολιτισμικής αντίστασης αυτόχθονων πολιτισμών, της ανθρωπολογίας των καταστροφών, των εννοιών του προσώπου και της προσωπικότητας στις φιλοσοφίες αυτοχθόνων ομάδων, και των μεθόδων ανθρωπολογικής έρευνας.
Diana Riboli (PhD in Ethno-anthropological Sciences (University of Rome “La Sapienza”, 1996), is a professor at the Department of Social Anthropology of the Panteion University of Social and Political Sciences. From 1992 to date, she has conducted over twenty ethnographic studies in South and Southeast Asia (Nepal and Peninsular Malaysia), with a particular focus on the therapeutic, political and spiritual functions of ethno-medical systems among marginalized indigenous communities. Since 2019, she has been directing a research project examining the ecocosmological perceptions of minority and marginalized groups in the context of the recent rapid spread of Christianity and the significant increase in environmental disasters in Nepal. He has authored and co-authored over forty publications on a range of topics, including indigenous ethno-medical systems, concepts and responses to violence in egalitarian societies, cultural resistance of indigenous cultures, disaster anthropology, concepts of person and personhood in the philosophies of indigenous groups, and anthropological research methods.
Η Μιράντα Τερζοπούλου, (Εθνολόγος/Λαογράφος), είναι πρώην ερευνήτρια στο Κέντρο Έρευνας της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών. Πραγματοποίησε πολλές επιτόπιες έρευνες εντός και εκτός Ελλάδας ταξιδεύοντας, βιώνοντας και καταγράφοντας εθνογραφικά. Έχει μελετήσει πολλές εκδηλώσεις και μορφές του λαϊκού πολιτισμού και ιδιαίτερα της παραδοσιακής μουσικής και των λαϊκών τελετουργιών, δουλεύοντας με διάφορες εθνοτικές, γλωσσικές, θρησκευτικές ομάδες, μειονότητες, γυναίκες. Ηχογραφεί και βιντεοσκοπεί συγκροτώντας ένα σημαντικό αρχείο σπάνιου οπτικοακουστικού υλικού, ενώ παράλληλα δημοσιεύει μελέτες, αντλώντας από τις επί μέρους θεματικές του.
Miranda Terzopoulou, Ethnologist/Folklorist, is a former researcher at the Greek Folklore Research Center of the Academy of Athens. She carried out many field investigations inside and outside Greece by traveling, experiencing and recording ethnographically. She has studied many aspects and patterns of popular culture and especially traditional music and folk rituals, working with various ethnic, linguistic, religious groups, minorities, women. She records and films, compiling an important archive of rare audio-visual material, while at the same time she publishes studies, drawing on its relevant topics.
Η Βασιλική Γιακουμάκη (PhD, New School for Social Research, 2003) είναι Επίκουρη Καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας- Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (Βόλος). Τα επιστημονικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στα εξής: εθνοτικές ομάδες και μειονότητες, πολιτικές πολυπολιτισμικότητας, θρησκεία και θρησκευτικότητα, θρησκεία και θρησκευτικότητα, εβραϊσμός. Eστιάζει μεγάλο μέρος της διδασκαλίας της σε θέματα θρησκείας και δημόσιας σφαίρας, εβραϊκών ταυτοτήτων σε Ελλάδα και Ευρώπη, και σε κοινωνίες της «Μέσης Ανατολής». Το τρέχον ερευνητικό της πεδίο είναι η σύγχρονη κοινωνία του Ισραήλ και ο ελληνο-ισραηλινός εβραϊσμός.
Vassiliki Yiakoumaki (PhD, New School for Social Research, 2003) is Assistant Professor of Social Anthropology at the Department of History-Archaeology-Social Anthropology, University of Thessaly (Volos). Her research interests focus on ethnic groups and minorities, multiculturalist policies, religion/s, and Jewish identities. Her teaching focuses on matters of religion and the public sphere, Jewish identities in Greece and Europe, and “Middle Eastern” societies. Her current research area is contemporary Israeli society, and “Greek identity” among citizens of Israel with “Greek” origin.
Mario Katic (Associate Professor, Department of Ethnology and Anthropology, University of Zadar). makatic@unizd.hr. My areas of expertise concern pilgrimage, oral traditions, historical anthropology, and heritage. I am doing extensive ethnographic research in Bosnia and Herzegovina, Croatia, and Montenegro. I co-edited several books: Approaching Pilgrimage: Methodological Issues Involved in Researching Routes, Sites, and Practices (Routledge, 2023); Military Pilgrimage and Battlefield Tourism: Commemorating the Dead (Routledge, 2018); Pilgrimage, Politics and Place Making in Eastern Europe (Routledge 2014), Pilgrimage and Sacred Places in Southeastern Europe: History, Religious Tourism and Contemporary Trends (Lit Verlag, 2014).
Ο ΑθανάσιοςΜπαρμπαλέξης (Δρ. in Ethnology (and Folklore) Elphinstone Institute, University of Aberdeen, United Kingdom). H διδακτορική του διατριβή πραγματευόταν δυτικές μορφές σύγχρονου σαμανισμού και παραδοσιακής θεραπείας στη Βορειοανατολική Σκωτία. Αυτήν την περίοδο είναι Μεταδιδακτορικός Ερευνητής στον τομέα της Βυζαντινής Φιλολογίας και Λαογραφίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, καθώς και Ομότιμος Ερευνητής και Επισκέπτης Λέκτορας για το Elphinstone Institute, Πανεπιστήμιο του Αμπερντίν. Τα τωρινά ερευνητικά του ενδιαφέροντα αφορούν Σκωτσέζικους και Ιρλανδικούς μύθους και θρύλους, παραδοσιακά μουσικά στοιχεία στη σύγχρονη ακραία μέταλ μουσική, παραδόσεις αντίστασης, και λαϊκή ιατρική και θεραπεία, και παραδοσιακή μαγεία.
Athanasios Barmpalexis (Ph.D. in Ethnology (and Folklore) Εphinstone Institute, University of Aberdeen, United Kingdom). His doctoral thesis was on “western” folk healers practicing contemporary shamanisms in the wider area of North-East Scotland. He currently is a postdoctoral researcher at the sector of Byzantine Literature and Folklore Studies at the National and Kapodistrian University of Athens,. He is also an Honorary Research Fellow and a Visiting Lecturer at the Elphinstone Institute, University of Aberdeen. His research interests are Scottish/Irish myths and legends, folk music in contemporary extreme metal music, oral traditions of resistance, and folk medicine, vernacular healing, and traditional witchcraft.
Η Ευγενία Φωτίου (Δρ. Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας, University of Wisconsin-Madison, 2010) είναι από το 2023 Επίκουρη Καθηγήτρια στο τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Το ερευνητικό της έργο έχει εστιάσει κυρίως στις αυτόχθονες θρησκείες και θεραπευτικές παραδόσεις, ειδικότερα στις διεθνικές πτυχές τους καθώς και στον ρόλο του τουρισμού, εστιάζοντας γεωγραφικά στην Λατινική Αμερική και τη σύγχρονη Ελλάδα. Έχει συνεισφέρει στην εθνογραφία των σύγχρονων σαμανικών πρακτικών σε παγκόσμιο επίπεδο αναλύοντας τις πολλαπλές πτυχές του φαινομένου του σαμανικού τουρισμού. Πιο πρόσφατα, η έρευνα της εξετάζει τα κρίσιμα διεπιστημονικά θέματα των συστημάτων γνώσης, της συγκριτικής επιστημολογίας, της ετερότητας, και της διαπολιτισμικής μετάφρασης. Ειδικεύεται στην εθνοϊατρική, την ανθρωπολογία της θρησκείας, τον τουρισμό και το φύλο και έχει διδάξει μαθήματα σχετικά με αυτά τα θέματα στο University of Wisconsin-Madison, το Luther College και το Kent State University στις ΗΠΑ..
Evgenia Fotiou (Ph.D. in Cultural Anthropology, University of Wisconsin-Madison, 2010), is Assistant Professor in the Department of Sociology at the University of Crete, since 2023.. Her research has focused mainly on indigenous religions and healing traditions, especially their transnational aspects, as well as on the role of tourism, focusing geographically on Latin America and contemporary Greece. She has contributed to the ethnography of contemporary shamanic practices globally by analyzing the multiple aspects of the shamanic tourism phenomenon. More recently, her research addresses the critical interdisciplinary issues of knowledge systems, comparative epistemology, otherness, and cross-cultural translation. She specializes in ethnomedicine, the anthropology of religion, tourism, and gender and has taught courses on these topics at the University of Wisconsin-Madison, Luther College, and Kent State University in the United States.
Ενδεικτική βιβλιογραφία/References
Albera, D. and M. Couroucli, eds. (2012) Sharing Sacred Spaces in the Mediterranean: Christians, Muslims, and Jews at Shrines and Sanctuaries. Bloomington, Indiana: Indiana University Press.
Asad, T. (1993) Genealogies of Religion: Discipline and Reasons of Power in Christianity and Islam. London: Johns Hopkins University Press.
Asad, T. (2003) Formations of the Secular: Christianity, Islam, Modernity. Stanford, California: Stanford University Press.
Barmpalexis, Α. (2020) The Birth of The New Urban Shaman’s Oracle: The Creation and the Crafting Process of a Contemporary Tarot Card Deck for Personal and Community Healing and Transformation Εθνολογία on line 10(2) · Ethnologhia on line 10(2) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΘΝΟΛΟΓΙΑΣ (GREEK SOCIETY FOR ETHNOLOGY) ISSN: 1792-9628 19 https://www.societyforethnology.gr/images/volume-10-2/Vol_10(2)_2020_whole.pdf
Danforth, M. L. (1995) Tα αναστενάρια της Αγίας Ελένης. Πυροβασία και θρησκευτική θεραπεία. Αθήνα: Πλέθρον.
Fotiou, E. “Transreligiosity and Religious Revitalization in Modern Greece: Bridging Religion and Science through Geomythology”. Religions 2023, 14, 754. https://doi.org/10.3390/rel14060754
Geertz, C. (1973) “Religion As a Cultural System.” in The Interpretation of Cultures: Selected Essays, pp. 87-125. New York: Basic Books.
Federici, S. (2019) Το κυνήγι μαγισσών χθες και σήμερα. Θεσσαλονίκη: Εκδ. των ξένων.
Hayden, R.M., Katić, M. (2021). Religiously Nationalizing the Landscape in Bosnia and Herzegovina. In: Bădescu, G., Baillie, B., Mazzucchelli, F. (eds) Transforming Heritage in the Former Yugoslavia. Palgrave Studies in Cultural Heritage and Conflict. Palgrave Macmillan, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-76401-2_9
Kenna, M. E. (2015) «Rituals of Forgiveness and Structures of Remembrance: Memorial Services and Bone Depositories on the Island of Anafi, Greece», History of Religions, Vol. 54, No. 3 (February 2015), pp. 225-259 Published by: The University of Chicago Press Stable URL: http://www.jstor.org/stable/10.1086/678993 .
Κυριακάκης Γ. (2012) “Υγεία, Πίστη και Μεθοδολογία: μια εθνογραφική μαρτυρία από την Δυτική Αφρική”, στον τόμο Ανθρωπολογικές και κοινωνιολογικές προσεγγίσεις της υγείας.
Obadia, L. (2008) Ανθρωπολογία των θρησκειών. Αθήνα: Πολύτροπον.
Panagiotopoulos, A (2017) A secular religion within an atheist state: The case of Afro-Cuban religiosity and the Cuban state. In: Mapril J, Blanes R, Wilson E, Giumbelli E (eds) Secularisms in a Postsecular Age? Religiosities and Subjectivities in Comparative Perspective. London; New York: Palgrave Macmillan, pp.39–65.
Panagiotopoulos, A., & Roussou, E. (2022) «We have always been transreligious: An introduction to transreligiosity». Social Compass, 69(4), 614-630. https://doi.org/10.1177/00377686221103713
Τερζοπούλου, Μ.(2023) «Όσο κρατάει ένας στεναγμός. Ανασύροντας από το έρεβος την κακή μάνα» (149-174) στο Θέατρο-Τραύμα-Θεραπεία, Ι. Βιβιλάκης (επιμ.) Αθήνα: εκδ. Αρμός.
Turner, E. and V. Turner (2011) Image and Pilgrimage in Christian Culture (Revised Edition). New York: Columbia University Press.
Turner, V. (2017) Ritual Process: Structure and Anti-Structure. Routledge, 2017.
Van Gennep, A. (2019) The Rites of Passage. Second Edition. Chicago: University of Chicago Press
Yiakoumaki, V. (2009) “Υπάρχουν Εβραίοι στα Χανιά; Περί απουσίας, παρουσίας, και επίκτητης εμπειρίας της ετερότητας” [=“Are There Jews in Chania? On Absence, Presence, and the Acquired Experience of ‘Difference’”]. In F. Tsibiridou (ed) Μειονοτικές και μεταναστευτικές εμπειρίες: Βιώνοντας την “κουλτούρα του κράτους” [=Minority and Immigration Experiences: Εxperiencing the ‘Culture of the State’]. Athens: Kritiki, pp. 255-28
Ο κύκλος διαδικτυακών σεμιναρίων ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ, από την έναρξή του, την άνοιξη του 2021, επιδιώκει να συμβάλει σε μία κριτική και διεπιστημονική συζήτηση για τη θεωρία και πρακτική της εθνογραφίας, την επιστημολογία της έρευνας, τη σημασία της ενσώματης εμπειρίας, αλλά και τους τρόπους διάχυσης της παραγόμενης ανθρωπολογικής γνώσης στο ακαδημαϊκό και μη-ακαδημαϊκό κοινό. Είναι ζητούμενο η ανθρωπολογική μελέτη, ως ερευνητική πρακτική και ως πολιτική γραφής να εμπεριέχει την κριτική αποτίμηση, την ενσυναίσθηση, τον αναστοχασμό και την αυτοαναφορικότητα, και να αναδεικνύει τη σημασία της πολυτροπικής ανάλυσης του τοπικού για την κατανόηση του γενικού. Διοργάνωση και συντονισμός : Φωτεινή Τσιμπιρίδου – Ιωάννης Μάνος – Ελένη Σιδέρη
«Επανεξετάζοντας σύνορα και όρια: Ανθρωπολογικές οπτικές και δημόσιες παρεμβάσεις»
Ο 4ος κύκλος των διαδικτυακών σεμιναρίων ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ, που ξεκινάει τον Οκτώβριο του 2023 με τον τίτλο “Επανεξετάζοντας τα σύνορα και τα όρια: Ανθρωπολογικές οπτικές και δημόσιες παρεμβάσεις“, με αφετηρία τη μελέτη των γεωπολιτικών συνόρων, διερευνά τα φαινόμενα και τις διεργασίες που καταγράφονται στις συνοριακές περιοχές εθνικών κρατών καθώς και τις πολλαπλές επιπτώσεις που αυτά επιφέρουν στους μεθοριακούς πληθυσμούς.
Η μελέτη των συνόρων και των ορίων, παρότι, συχνά εμπεριέχει την κατανόηση της σχέσης μεταξύ του ‘εντός και του ‘εκτός, ή του “Εαυτού” και του “Άλλου”, αναζητά, στην πραγματικότητα, πολλαπλά, ταυτόχρονα, παράλληλα και επάλληλα όρια στο πλαίσιο πολυεπίπεδων, συνυπαρχουσών αλλά όχι πάντα συνδεόμενων διαδικασιών. Η κοινωνική πραγματικότητα των συνοριακών περιοχών διαμορφώνεται υπό την επίδραση των ιστορικών συνθηκών, υπόκειται σε κοινωνικοπολιτικούς και οικονομικούς μετασχηματισμούς και χαρακτηρίζεται από θεσμικά οργανωμένες ασύμμετρες σχέσεις εξουσίας. Η πολύπλοκη (ανα)διαμόρφωσή τους εμφανίζεται ως αποτέλεσμα της συνεχούς αλληλεπίδρασης μεταξύ κινητικότητας, περίκλεισης, επικοινωνίας, συνύπαρξης, ανταλλαγής, ομοιότητας, διαφορετικότητας, διαχωρισμού, αποκλεισμού, διαίρεσης, σύνδεσης και αποσύνδεσης.
Η ανθρωπολογική μελέτη των γεωπολιτικών συνόρων συστηματοποιήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1990, βασιζόμενη, αρχικά, σε δύο υποδείγματα: τη μελέτη των συνόρων μεταξύ ΗΠΑ-Μεξικού και των συνόρων μεταξύ ευρωπαϊκών κρατών. Στις μέρες μας, η ανάλυση των κοινωνικών φαινομένων και των πολιτισμικών διαδικασιών σε συνοριακές περιοχές αποδίδεται με τον όρο “σπουδές συνόρων”, ο οποίος περιγράφει έναν εξειδικευμένο πολυ-επιστημονικό πεδίο.
Η σύγχρονη ανθρωπολογική μελέτη του συνόρου έχει διευρύνει την αναλυτική και εννοιολογική ισχύ των εννοιών του συνόρου και του ορίου μέσα από καινοτόμες προσεγγίσεις και εννοιολογικά πλαίσια, όπως οι διασταυρούμενες τοποθεσίες (crosslocations), και οι μέθοδοι και οι επιστημολογίες της απο-αποικιοποίησης. Παράλληλα, καταγράφονται νέα ερμηνευτικά εργαλεία για τη μελέτη της πολιτικής, της διασυνοριακής κινητικότητας, της υλικότητας, της διεθνικότητας, των τοπολογιών και των γενεαλογιών της μεταναστευτικής και προσφυγικής εμπειρίας, της οικονομίας των συνόρων, και των πολιτικών που εφαρμόζουν τα έθνη κράτη αναφορικά με τη χωρική και πολιτισμική ποικιλομορφία, τα ζητήματα των μειονοτήτων και την επιτελεστική κουλτούρα.
Ο 4ος κύκλος των διαδικτυακών σεμιναρίων ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ εξετάζει κριτικά τις θεωρητικές, επιστημολογικές και μεθοδολογικές πολυπλοκότητες που περιβάλλουν την εθνογραφική μελέτη των γεωπολιτικών συνόρων και τις από τα πάνω διχοτομήσεις. Επιπλέον, συζητά τη δυνατότητα της ανθρωπολογίας ως επιστημονικού λόγου, να αναδείξει τις από τα κάτω φωνές που επικαλύπτονται ή παραμελούνται από τα μεγάλα αφηγήματα και να συμβάλει σε έναν συμπεριληπτικό διάλογο, στη δημόσια σφαίρα, που αποκαλύπτει την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης εμπειρίας.
22 Απριλίου 2024
“Από τα κάτω δραστηριοποίηση και έξοδος από την κυπριακή οριακότητα”
Παυσανίας Καραθανάσης Διδάκτωρ Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου
22/4/2024
Παυσανίας Καραθανάσης: Από τα κάτω δραστηριοποίηση και έξοδος από την κυπριακή οριακότητα Η παρουσίαση αντλεί από τη συνεχόμενη ερευνητική μου εμπειρία στη μοιρασμένη κυπριακή πρωτεύουσα, η οποία φιλοδοξεί να προσθέσει ένα κομμάτι στην κατανόηση του, κατά τ’ άλλα, πολύπλοκου Κυπριακού Προβλήματος. Εστιάζοντας στον κυπριακό διαχωρισμό, και στα όρια που αυτός δημιουργεί, εξετάζονται οι τρόποι με τους οποίους τα κοινωνικά υποκείμενα προσπαθούν να ανταπεξέλθουν στους επίσημους περιορισμούς. Περιορισμοί κοινωνικοί, πολιτικοί και γεωγραφικοί, που, όμως, εκφράζονται και ως περιορισμοί στην ανάπτυξη της φαντασίας για ένα διαφορετικό αύριο. Ακολουθώντας σύγχρονες ανθρωπολογικές προσεγγίσεις της έννοιας της οριακότητας, η ανάλυση ξεκινά από της εντός των τειχών Λευκωσία, έναν ενδιάμεσο αστικό χώρο –δίπλα στην Πράσινη Γραμμή– και επιχειρεί να εντάξει τις διαδικασίες που πραγματοποιούνται εκεί σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ανάλυσης της κυπριακής κοινωνίας μέσα στις συνθήκες που δημιούργησε η ελεγχόμενη επανασύνδεση των δύο πλευρών μετά το 2003. Εφορμώντας από μια χωρική ανάλυση πολιτικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων που τοποθετούνται στο γεωγραφικό και συμβολικό ενδιάμεσο, επιχειρείται η προσέγγιση της συνέχισης του κυπριακού διαχωρισμού ως διατήρηση μιας αβέβαιης και επισφαλούς ενδιάμεσης κατάστασης και προτείνεται η ερμηνεία αυτών των δραστηριοτήτων ως παραδείγματα προσπαθειών που έχουν στόχο την έξοδο από την παρατεταμένη κυπριακή οριακότητα· προσπάθειες, δηλαδή, με στόχο «τη ζωή στην Κύπρο χωρίς Κυπριακό Πρόβλημα», ακόμα και αν η επίσημη λύση του δεν έρθει ποτέ.
Ο Παυσανίας Καραθανάσης είναι διδάκτορας Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν την ανθρωπολογία του χώρου και των πόλεων, τον οπτικό πολιτισμό και την πολιτική ανθρωπολογία. Συγκεκριμένα αφορούν στους αστικούς πολιτισμούς και στους αμφισβητούμενους χώρους των πόλεων και των συνοριακών περιοχών. Έχει ασχοληθεί ερευνητικά με αστικές πρακτικές όπως την τέχνη του δρόμου, τη δημόσια τέχνη και τον ακτιβισμό, και έχει πραγματοποιήσει συμμετοχική παρατήρηση με πολιτικές και καλλιτεχνικές ομάδες που δραστηριοποιούνται στην Αθήνα, και στα συνοριοτοπία της Μυτιλήνης και της Λευκωσίας. Άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε ακαδημαϊκά περιοδικά και συλλογικούς τόμους, έχει συμμετάσχει ως ομιλητής σε διεθνή συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό και στη διοργάνωση και επιστημονική επιμέλεια πάνελ συζητήσεων σε συνέδρια και φεστιβάλ. Έχει συνεργαστεί ως μεταδιδάκτορας ερευνητής με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, το Πάντειο Πανεπιστήμιο και το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, ως διδάσκοντας με το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, ως συντονιστής ακαδημαϊκών και εκπαιδευτικών δράσεων με το Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου της Αθήνας-Ethnofest και είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Κοινωνικών Ανθρωπολόγων Ελλάδας-ΣΚΑΕ.
Μόνο όσοι/ες συμμετέχοντες/ουσες, επιθυμούν να λάβουν βεβαιώσεις παρακολούθησηςκάνουν εγγραφή στην παρακάτω φόρμα:https://forms.gle/GgfLbkfST5jBbkUN7
H φόρμα εγγραφής θα δέχεται απαντήσεις μία εβδομάδα πριν τη διεξαγωγή του σεμιναρίου, δηλαδή από 15/4/2024 ΄έως 22/4/2024.
Τα σεμινάρια διεξάγονται ημέρα Δευτέρα και ώρα 16:00-18:00
Ο κύκλος διαδικτυακών σεμιναρίων ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ, από την έναρξή του, την άνοιξη του 2021, επιδιώκει να συμβάλει σε μία κριτική και διεπιστημονική συζήτηση για τη θεωρία και πρακτική της εθνογραφίας, την επιστημολογία της έρευνας, τη σημασία της ενσώματης εμπειρίας, αλλά και τους τρόπους διάχυσης της παραγόμενης ανθρωπολογικής γνώσης στο ακαδημαϊκό και μη-ακαδημαϊκό κοινό. Είναι ζητούμενο η ανθρωπολογική μελέτη, ως ερευνητική πρακτική και ως πολιτική γραφής να εμπεριέχει την κριτική αποτίμηση, την ενσυναίσθηση, τον αναστοχασμό και την αυτοαναφορικότητα, και να αναδεικνύει τη σημασία της πολυτροπικής ανάλυσης του τοπικού για την κατανόηση του γενικού. Διοργάνωση και συντονισμός : Φωτεινή Τσιμπιρίδου – Ιωάννης Μάνος – Ελένη Σιδέρη
«Επανεξετάζοντας σύνορα και όρια: Ανθρωπολογικές οπτικές και δημόσιες παρεμβάσεις»
Ο 4ος κύκλος των διαδικτυακών σεμιναρίων ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ, που ξεκινάει τον Οκτώβριο του 2023 με τον τίτλο “Επανεξετάζοντας τα σύνορα και τα όρια: Ανθρωπολογικές οπτικές και δημόσιες παρεμβάσεις“, με αφετηρία τη μελέτη των γεωπολιτικών συνόρων, διερευνά τα φαινόμενα και τις διεργασίες που καταγράφονται στις συνοριακές περιοχές εθνικών κρατών καθώς και τις πολλαπλές επιπτώσεις που αυτά επιφέρουν στους μεθοριακούς πληθυσμούς.
Η μελέτη των συνόρων και των ορίων, παρότι, συχνά εμπεριέχει την κατανόηση της σχέσης μεταξύ του ‘εντός και του ‘εκτός, ή του “Εαυτού” και του “Άλλου”, αναζητά, στην πραγματικότητα, πολλαπλά, ταυτόχρονα, παράλληλα και επάλληλα όρια στο πλαίσιο πολυεπίπεδων, συνυπαρχουσών αλλά όχι πάντα συνδεόμενων διαδικασιών. Η κοινωνική πραγματικότητα των συνοριακών περιοχών διαμορφώνεται υπό την επίδραση των ιστορικών συνθηκών, υπόκειται σε κοινωνικοπολιτικούς και οικονομικούς μετασχηματισμούς και χαρακτηρίζεται από θεσμικά οργανωμένες ασύμμετρες σχέσεις εξουσίας. Η πολύπλοκη (ανα)διαμόρφωσή τους εμφανίζεται ως αποτέλεσμα της συνεχούς αλληλεπίδρασης μεταξύ κινητικότητας, περίκλεισης, επικοινωνίας, συνύπαρξης, ανταλλαγής, ομοιότητας, διαφορετικότητας, διαχωρισμού, αποκλεισμού, διαίρεσης, σύνδεσης και αποσύνδεσης.
Η ανθρωπολογική μελέτη των γεωπολιτικών συνόρων συστηματοποιήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1990, βασιζόμενη, αρχικά, σε δύο υποδείγματα: τη μελέτη των συνόρων μεταξύ ΗΠΑ-Μεξικού και των συνόρων μεταξύ ευρωπαϊκών κρατών. Στις μέρες μας, η ανάλυση των κοινωνικών φαινομένων και των πολιτισμικών διαδικασιών σε συνοριακές περιοχές αποδίδεται με τον όρο “σπουδές συνόρων”, ο οποίος περιγράφει έναν εξειδικευμένο πολυ-επιστημονικό πεδίο.
Η σύγχρονη ανθρωπολογική μελέτη του συνόρου έχει διευρύνει την αναλυτική και εννοιολογική ισχύ των εννοιών του συνόρου και του ορίου μέσα από καινοτόμες προσεγγίσεις και εννοιολογικά πλαίσια, όπως οι διασταυρούμενες τοποθεσίες (crosslocations), και οι μέθοδοι και οι επιστημολογίες της απο-αποικιοποίησης. Παράλληλα, καταγράφονται νέα ερμηνευτικά εργαλεία για τη μελέτη της πολιτικής, της διασυνοριακής κινητικότητας, της υλικότητας, της διεθνικότητας, των τοπολογιών και των γενεαλογιών της μεταναστευτικής και προσφυγικής εμπειρίας, της οικονομίας των συνόρων, και των πολιτικών που εφαρμόζουν τα έθνη κράτη αναφορικά με τη χωρική και πολιτισμική ποικιλομορφία, τα ζητήματα των μειονοτήτων και την επιτελεστική κουλτούρα.
Ο 4ος κύκλος των διαδικτυακών σεμιναρίων ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ εξετάζει κριτικά τις θεωρητικές, επιστημολογικές και μεθοδολογικές πολυπλοκότητες που περιβάλλουν την εθνογραφική μελέτη των γεωπολιτικών συνόρων και τις από τα πάνω διχοτομήσεις. Επιπλέον, συζητά τη δυνατότητα της ανθρωπολογίας ως επιστημονικού λόγου, να αναδείξει τις από τα κάτω φωνές που επικαλύπτονται ή παραμελούνται από τα μεγάλα αφηγήματα και να συμβάλει σε έναν συμπεριληπτικό διάλογο, στη δημόσια σφαίρα, που αποκαλύπτει την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης εμπειρίας.
8 Απριλίου 2024
“The Georgian-Russian Border: Perspectives from the Periphery” Florian Muehlfried Professor of Social Anthropology at Ilia State University (Georgia)
8/4/2024
Florian Muehlfried: The Georgian-Russian Border: Perspectives from the Periphery In my presentation, I will trace the transformation of the border between Georgia and Russia from soft to hard based on the example of the Georgian highland region Tusheti. After the breakdown of the Soviet Union, the border region was managed flexibly and “from below”. This was followed by an internationalisation of border guarding and attempts to its spiritual fortification. These three phases of border guarding can be related to three different models of the state, and of being a citizen.
Florian Mühlfried is a Professor of Social Anthropology at Ilia State University. His publications include the monographs Mistrust: A Global Perspective (2019) and Being a State and States of Being in Highland Georgia (2014), the edited volume Mistrust: Ethnographic Approximwations (2018), as well as the co-edited volumes Sacred Places, Emerging Spaces: Religious Pluralism in the Post-Soviet Caucasus (2018) and Exploring the Edge of Empire: Soviet Era Anthropology in the Caucasus and Central Asia (2011).
Μόνο όσοι/ες συμμετέχοντες/ουσες, επιθυμούν να λάβουν βεβαιώσεις παρακολούθησης κάνουν εγγραφή στην παρακάτω φόρμα: https://forms.gle/gk4SijYeUL4rj2NS9
H φόρμα εγγραφής θα δέχεται απαντήσεις μία εβδομάδα πριν τη διεξαγωγή του σεμιναρίου, δηλαδή από1/4/24 έως 8/4/24.
Τα σεμινάρια διεξάγονται ημέρα Δευτέρα και ώρα 16:00-18:00
Τα σεμινάρια του Δ’ Κύκλου Εθνογραφείν (2023-2024) που είχαν προγραμματιστεί για τις 11 Μαρτίου και 1 Απριλίου 2024 δεν θα πραγματοποιηθούν και το πρόγραμμα των διαλέξεων αναπροσαρμόζεται ως εξής:
8 Απριλίου 2024
“The Georgian-Russian Border: Perspectives from the Periphery”
Florian Muehlfried Professor for social anthropology at Ilia State University (Georgia)
15 Απριλίου 2024
“ΝΕΑ ΜΟΔΑ-НОВА МОДА-NEW FASHION: Υλικότητες, πολιτισμικές επιτελέσεις και συνοριακά καθεστώτα στη μεθόριο μεταξύ Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας”
Ιωάννης Μάνος Αναπληρωτής Καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
22 Απριλίου 2024
“Από τα κάτω δραστηριοποίηση και έξοδος από την κυπριακή οριακότητα”
Florian Muehlfried: The Georgian-Russian Border: Perspectives from the Periphery In my presentation, I will trace the transformation of the border between Georgia and Russia from soft to hard based on the example of the Georgian highland region Tusheti. After the breakdown of the Soviet Union, the border region was managed flexibly and “from below”. This was followed by an internationalisation of border guarding and attempts to its spiritual fortification. These three phases of border guarding can be related to three different models of the state, and of being a citizen.
Florian Mühlfried is a Professor of Social Anthropology at Ilia State University. His publications include the monographs Mistrust: A Global Perspective (2019) and Being a State and States of Being in Highland Georgia (2014), the edited volume Mistrust: Ethnographic Approximwations (2018), as well as the co-edited volumes Sacred Places, Emerging Spaces: Religious Pluralism in the Post-Soviet Caucasus (2018) and Exploring the Edge of Empire: Soviet Era Anthropology in the Caucasus and Central Asia (2011).
15/4/2024
Ιωάννης Μάνος: ΝΕΑ ΜΟΔΑ-НОВА МОДА-NEW FASHION: Υλικότητες, πολιτισμικές επιτελέσεις και συνοριακά καθεστώτα στη μεθόριο μεταξύ Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας Οι περιοχές Φλώρινας και Битола (Μπίτολα), στα σύνορα μεταξύ Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας, αποτελούν μεθοριακούς τόπους, στους οποίους εκτυλίσσονται ποικίλες και ταυτόχρονες οικονομικές, πολιτικές πολιτισμικές και κοινωνικές διεργασίες. Στο πλαίσιο αυτών των διεργασιών αναμετρώνται ηγεμονικοί λόγοι με διαφορετικές χρονικότητες, νοηματοδοτούνται ποικίλες πρακτικές και υλικότητες και κατασκευάζονται και βιώνονται πολλαπλές κοινότητες. Οι διαδικασίες αυτές εκτυλίσσονται σε πολλαπλά πεδία κοινωνικής δράσης και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους ή απλώς συνυπάρχουν ταυτόχρονα στον ίδιο χώρο, χωρίς απαραίτητα να συνδέονται. Η ανακοίνωση αξιοποιεί το παράδειγμα του γεωγραφικού χώρου της Φλώρινας και της Битола για να εξετάσει τη σχέση ανάμεσα στην πολιτισμική επιτέλεση και τα γεωπολιτικά σύνορα. Η μεθόριος αυτή προσεγγίζεται ως μια διασταυρούμενη/διατεμνόμενη τοποθεσία (crosslocations), στην οποία διαφορετικές ταξινομητικές λογικές και μορφές ασύμμετρης εξουσίας διαγκωνίζονται για να επιβάλλουν τα δικά τους νοήματα για τη σημασία και την αξία ενός τόπου. Οι δύο περιοχές διαχωρίζονται πολιτικά και οικονομικά από διαφορετικά συνοριακά καθεστώτα όπως αυτά μεταξύ εθνικών κρατών, συνόρων της Ε.Ε. και της ζώνης Schengen αλλά, παράλληλα, δια-συνδέονται γεωγραφικά, πολιτισμικά και ιστορικά. Η ανακοίνωση αξιοποιεί εθνογραφικό υλικό για να συζητήσει τους τρόπους με τους οποίους οι μεθοριακοί πληθυσμοί παράγουν δυναμικά και ενεργητικά εκδοχές της σχέσης των ανθρώπων με τον τόπο μέσα από πολιτισμικές επιτελέσεις που περιλαμβάνουν τη γλώσσα, το χορό, το τραγούδι και τη μουσική.
Ο Ιωάννης Μάνος (imanos@uom.edu.gr) είναι αναπληρωτής καθηγητής της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Βαλκανικού Χώρου στο Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Α.Π.Θ. και Κοινωνική Ανθρωπολογία στα πανεπιστήμια Αμβούργου της Γερμανίας και Sussex της Μεγ. Βρετανίας. Είναι κάτοχος διπλώματος στη μεθοδολογία της κοινωνικής έρευνας από το Graduate School in Social Sciences του πανεπιστημίου Sussex και έχει εργαστεί ως Full Time Visiting Research Fellow στο Sussex European Institute. Είναι Europe regional editor του περιοδικού Teaching Anthropology (Royal Anthropological Institute, Λονδίνο). Είναι, επίσης, ιδρυτικό μέλος του ακαδημαϊκού δικτύου για την Ανθρωπολογία και τα Βαλκάνια «Border Crossings», μέλος του Advisory Board και συν-επιμελητής των εκδοτικών του σειρών. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζουν στη ΝΑ Ευρώπη και συμπεριλαμβάνουν τα σύνορα και τις συνοριακές περιοχές, το χορό και τη μουσική ως επιτελεστικές μορφές του πολιτισμού, ζητήματα εθνικισμού και εθνοτισμού, πολιτικές του πολιτισμού και της διαφοράς, τη μετανάστευση, ανθρώπινα και μειονοτικά δικαιώματα, εκπαιδευτικές δομές και διαδικασίες, τη διδακτική της ανθρωπολογίας και την επιστημολογία και μεθοδολογία της έρευνας. Οι δημοσιεύσεις του περιλαμβάνουν άρθρα σε ελληνικούς και αγγλικούς συλλογικούς τόμους, περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων καθώς και συν-επιμέλειες συλλογικών τόμων στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
22/4/2024
Παυσανίας Καραθανάσης: Από τα κάτω δραστηριοποίηση και έξοδος από την κυπριακή οριακότητα Η παρουσίαση αντλεί από τη συνεχόμενη ερευνητική μου εμπειρία στη μοιρασμένη κυπριακή πρωτεύουσα, η οποία φιλοδοξεί να προσθέσει ένα κομμάτι στην κατανόηση του, κατά τ’ άλλα, πολύπλοκου Κυπριακού Προβλήματος. Εστιάζοντας στον κυπριακό διαχωρισμό, και στα όρια που αυτός δημιουργεί, εξετάζονται οι τρόποι με τους οποίους τα κοινωνικά υποκείμενα προσπαθούν να ανταπεξέλθουν στους επίσημους περιορισμούς. Περιορισμοί κοινωνικοί, πολιτικοί και γεωγραφικοί, που, όμως, εκφράζονται και ως περιορισμοί στην ανάπτυξη της φαντασίας για ένα διαφορετικό αύριο. Ακολουθώντας σύγχρονες ανθρωπολογικές προσεγγίσεις της έννοιας της οριακότητας, η ανάλυση ξεκινά από της εντός των τειχών Λευκωσία, έναν ενδιάμεσο αστικό χώρο –δίπλα στην Πράσινη Γραμμή– και επιχειρεί να εντάξει τις διαδικασίες που πραγματοποιούνται εκεί σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ανάλυσης της κυπριακής κοινωνίας μέσα στις συνθήκες που δημιούργησε η ελεγχόμενη επανασύνδεση των δύο πλευρών μετά το 2003. Εφορμώντας από μια χωρική ανάλυση πολιτικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων που τοποθετούνται στο γεωγραφικό και συμβολικό ενδιάμεσο, επιχειρείται η προσέγγιση της συνέχισης του κυπριακού διαχωρισμού ως διατήρηση μιας αβέβαιης και επισφαλούς ενδιάμεσης κατάστασης και προτείνεται η ερμηνεία αυτών των δραστηριοτήτων ως παραδείγματα προσπαθειών που έχουν στόχο την έξοδο από την παρατεταμένη κυπριακή οριακότητα· προσπάθειες, δηλαδή, με στόχο «τη ζωή στην Κύπρο χωρίς Κυπριακό Πρόβλημα», ακόμα και αν η επίσημη λύση του δεν έρθει ποτέ.
Ο Παυσανίας Καραθανάσης είναι διδάκτορας Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν την ανθρωπολογία του χώρου και των πόλεων, τον οπτικό πολιτισμό και την πολιτική ανθρωπολογία. Συγκεκριμένα αφορούν στους αστικούς πολιτισμούς και στους αμφισβητούμενους χώρους των πόλεων και των συνοριακών περιοχών. Έχει ασχοληθεί ερευνητικά με αστικές πρακτικές όπως την τέχνη του δρόμου, τη δημόσια τέχνη και τον ακτιβισμό, και έχει πραγματοποιήσει συμμετοχική παρατήρηση με πολιτικές και καλλιτεχνικές ομάδες που δραστηριοποιούνται στην Αθήνα, και στα συνοριοτοπία της Μυτιλήνης και της Λευκωσίας. Άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε ακαδημαϊκά περιοδικά και συλλογικούς τόμους, έχει συμμετάσχει ως ομιλητής σε διεθνή συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό και στη διοργάνωση και επιστημονική επιμέλεια πάνελ συζητήσεων σε συνέδρια και φεστιβάλ. Έχει συνεργαστεί ως μεταδιδάκτορας ερευνητής με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, το Πάντειο Πανεπιστήμιο και το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, ως διδάσκοντας με το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, ως συντονιστής ακαδημαϊκών και εκπαιδευτικών δράσεων με το Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου της Αθήνας-Ethnofest και είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Κοινωνικών Ανθρωπολόγων Ελλάδας-ΣΚΑΕ.
Ο κύκλος διαδικτυακών σεμιναρίων ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ, από την έναρξή του, την άνοιξη του 2021, επιδιώκει να συμβάλει σε μία κριτική και διεπιστημονική συζήτηση για τη θεωρία και πρακτική της εθνογραφίας, την επιστημολογία της έρευνας, τη σημασία της ενσώματης εμπειρίας, αλλά και τους τρόπους διάχυσης της παραγόμενης ανθρωπολογικής γνώσης στο ακαδημαϊκό και μη-ακαδημαϊκό κοινό. Είναι ζητούμενο η ανθρωπολογική μελέτη, ως ερευνητική πρακτική και ως πολιτική γραφής να εμπεριέχει την κριτική αποτίμηση, την ενσυναίσθηση, τον αναστοχασμό και την αυτοαναφορικότητα, και να αναδεικνύει τη σημασία της πολυτροπικής ανάλυσης του τοπικού για την κατανόηση του γενικού. Διοργάνωση και συντονισμός : Φωτεινή Τσιμπιρίδου – Ιωάννης Μάνος – Ελένη Σιδέρη
«Επανεξετάζοντας σύνορα και όρια: Ανθρωπολογικές οπτικές και δημόσιες παρεμβάσεις»
Ο 4ος κύκλος των διαδικτυακών σεμιναρίων ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ, που ξεκινάει τον Οκτώβριο του 2023 με τον τίτλο “Επανεξετάζοντας τα σύνορα και τα όρια: Ανθρωπολογικές οπτικές και δημόσιες παρεμβάσεις“, με αφετηρία τη μελέτη των γεωπολιτικών συνόρων, διερευνά τα φαινόμενα και τις διεργασίες που καταγράφονται στις συνοριακές περιοχές εθνικών κρατών καθώς και τις πολλαπλές επιπτώσεις που αυτά επιφέρουν στους μεθοριακούς πληθυσμούς.
Η μελέτη των συνόρων και των ορίων, παρότι, συχνά εμπεριέχει την κατανόηση της σχέσης μεταξύ του ‘εντός και του ‘εκτός, ή του “Εαυτού” και του “Άλλου”, αναζητά, στην πραγματικότητα, πολλαπλά, ταυτόχρονα, παράλληλα και επάλληλα όρια στο πλαίσιο πολυεπίπεδων, συνυπαρχουσών αλλά όχι πάντα συνδεόμενων διαδικασιών. Η κοινωνική πραγματικότητα των συνοριακών περιοχών διαμορφώνεται υπό την επίδραση των ιστορικών συνθηκών, υπόκειται σε κοινωνικοπολιτικούς και οικονομικούς μετασχηματισμούς και χαρακτηρίζεται από θεσμικά οργανωμένες ασύμμετρες σχέσεις εξουσίας. Η πολύπλοκη (ανα)διαμόρφωσή τους εμφανίζεται ως αποτέλεσμα της συνεχούς αλληλεπίδρασης μεταξύ κινητικότητας, περίκλεισης, επικοινωνίας, συνύπαρξης, ανταλλαγής, ομοιότητας, διαφορετικότητας, διαχωρισμού, αποκλεισμού, διαίρεσης, σύνδεσης και αποσύνδεσης.
Η ανθρωπολογική μελέτη των γεωπολιτικών συνόρων συστηματοποιήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1990, βασιζόμενη, αρχικά, σε δύο υποδείγματα: τη μελέτη των συνόρων μεταξύ ΗΠΑ-Μεξικού και των συνόρων μεταξύ ευρωπαϊκών κρατών. Στις μέρες μας, η ανάλυση των κοινωνικών φαινομένων και των πολιτισμικών διαδικασιών σε συνοριακές περιοχές αποδίδεται με τον όρο “σπουδές συνόρων”, ο οποίος περιγράφει έναν εξειδικευμένο πολυ-επιστημονικό πεδίο.
Η σύγχρονη ανθρωπολογική μελέτη του συνόρου έχει διευρύνει την αναλυτική και εννοιολογική ισχύ των εννοιών του συνόρου και του ορίου μέσα από καινοτόμες προσεγγίσεις και εννοιολογικά πλαίσια, όπως οι διασταυρούμενες τοποθεσίες (crosslocations), και οι μέθοδοι και οι επιστημολογίες της απο-αποικιοποίησης. Παράλληλα, καταγράφονται νέα ερμηνευτικά εργαλεία για τη μελέτη της πολιτικής, της διασυνοριακής κινητικότητας, της υλικότητας, της διεθνικότητας, των τοπολογιών και των γενεαλογιών της μεταναστευτικής και προσφυγικής εμπειρίας, της οικονομίας των συνόρων, και των πολιτικών που εφαρμόζουν τα έθνη κράτη αναφορικά με τη χωρική και πολιτισμική ποικιλομορφία, τα ζητήματα των μειονοτήτων και την επιτελεστική κουλτούρα.
Ο 4ος κύκλος των διαδικτυακών σεμιναρίων ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ εξετάζει κριτικά τις θεωρητικές, επιστημολογικές και μεθοδολογικές πολυπλοκότητες που περιβάλλουν την εθνογραφική μελέτη των γεωπολιτικών συνόρων και τις από τα πάνω διχοτομήσεις. Επιπλέον, συζητά τη δυνατότητα της ανθρωπολογίας ως επιστημονικού λόγου, να αναδείξει τις από τα κάτω φωνές που επικαλύπτονται ή παραμελούνται από τα μεγάλα αφηγήματα και να συμβάλει σε έναν συμπεριληπτικό διάλογο, στη δημόσια σφαίρα, που αποκαλύπτει την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης εμπειρίας.
26 Φεβρουαρίου 2024
“Transgressing Realities: Desire and Borders in Southern Balkans”
Rozita Dimova Social Anthropologist, professor, Prof. Dr. Rozita Dimova, Institute for Advanced Studies (iASK), Kőszeg Center for Interdisciplinary and Advanced Studies, University of Sts. Cyril and Methodius, Skopje
26/02/2024
Rozita Dimova: Transgressing Realities: Desire and Borders in Southern Balkans In my presentation, I explore the productive role of borders in the Southern Balkans, specifically focusing on hotel-casinos and beauty consumption practices in the Greece-North Macedonia border region. Gamblers who frequent Macedonian casinos use gaming as a means to break free from rigid class constraints imposed by their rural backgrounds in Northern Greece. Financial privilege allows them special treatment, turning gambling into an escape that enables them to reinvent themselves within a new reality. For urban consumers from Thessaloniki, the border provides access to affordable beauty services in Gevgelija, which enables them to reclaim their femininity and middle-class status. This raises questions about how crossing the border influences gender and class perceptions, and intersects with other consumer elements like luxury, comfort, and status, all of which contribute to redefinition and transgression of their “old” selves.
Rozita Dimova, PhD (Stanford, 2004) is a Social Anthropologist with a distinguished record of achievements, including the prestigious Robert Texture Award for Outstanding Creativity in Anthropology. Rozita has held research positions at prominent institutions, including the Max Planck Institute for Social Anthropology in Halle (2003-2006), Free and Humboldt Universities in Berlin (2007-2015), and served as an Associate Professor in Southeast European Studies at Ghent University in Belgium (2013-2020). A Founding and Permanent Board Member at the Center for Advanced and Interdisciplinary Research at the University Sts. Cyril and Methodius in Skopje, North Macedonia, Rozita is currently also a Research Fellow at the Institute for Advanced Studies in Kőszeg, Hungary. Her research portfolio includes materiality, consumerism and aesthetics, ethno-nationalism, borders and migration studies. A prolific author, Rozita is the author of the monographs, Ethno-Baroque: Materiality, Aesthetics, and Conflict in Modern-day Macedonia (Berghahn, 2013) and Border Porosities: Movements of People, Objects, and Ideas in the Southern Balkans (Manchester University Press, 2021).
Μόνο όσοι/ες συμμετέχοντες/ουσες, επιθυμούν να λάβουν βεβαιώσεις παρακολούθησης. κάνουν εγγραφή στην παρακάτω φόρμα: https://forms.gle/6vVWdrM3HKLSLfAF9
H φόρμα εγγραφής θα δέχεται απαντήσεις μία εβδομάδα πριν τη διεξαγωγή του εκάστοτε σεμιναρίου.
Τα σεμινάρια διεξάγονται ημέρα Δευτέρα και ώρα 16:00-18:00
Ο κύκλος διαδικτυακών σεμιναρίων ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ, από την έναρξή του, την άνοιξη του 2021, επιδιώκει να συμβάλει σε μία κριτική και διεπιστημονική συζήτηση για τη θεωρία και πρακτική της εθνογραφίας, την επιστημολογία της έρευνας, τη σημασία της ενσώματης εμπειρίας, αλλά και τους τρόπους διάχυσης της παραγόμενης ανθρωπολογικής γνώσης στο ακαδημαϊκό και μη-ακαδημαϊκό κοινό. Είναι ζητούμενο η ανθρωπολογική μελέτη, ως ερευνητική πρακτική και ως πολιτική γραφής να εμπεριέχει την κριτική αποτίμηση, την ενσυναίσθηση, τον αναστοχασμό και την αυτοαναφορικότητα, και να αναδεικνύει τη σημασία της πολυτροπικής ανάλυσης του τοπικού για την κατανόηση του γενικού. Διοργάνωση και συντονισμός : Φωτεινή Τσιμπιρίδου – Ιωάννης Μάνος – Ελένη Σιδέρη
«Επανεξετάζοντας σύνορα και όρια: Ανθρωπολογικές οπτικές και δημόσιες παρεμβάσεις»
Ο 4ος κύκλος των διαδικτυακών σεμιναρίων ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ, που ξεκινάει τον Οκτώβριο του 2023 με τον τίτλο “Επανεξετάζοντας τα σύνορα και τα όρια: Ανθρωπολογικές οπτικές και δημόσιες παρεμβάσεις“, με αφετηρία τη μελέτη των γεωπολιτικών συνόρων, διερευνά τα φαινόμενα και τις διεργασίες που καταγράφονται στις συνοριακές περιοχές εθνικών κρατών καθώς και τις πολλαπλές επιπτώσεις που αυτά επιφέρουν στους μεθοριακούς πληθυσμούς.
Η μελέτη των συνόρων και των ορίων, παρότι, συχνά εμπεριέχει την κατανόηση της σχέσης μεταξύ του ‘εντός και του ‘εκτός, ή του “Εαυτού” και του “Άλλου”, αναζητά, στην πραγματικότητα, πολλαπλά, ταυτόχρονα, παράλληλα και επάλληλα όρια στο πλαίσιο πολυεπίπεδων, συνυπαρχουσών αλλά όχι πάντα συνδεόμενων διαδικασιών. Η κοινωνική πραγματικότητα των συνοριακών περιοχών διαμορφώνεται υπό την επίδραση των ιστορικών συνθηκών, υπόκειται σε κοινωνικοπολιτικούς και οικονομικούς μετασχηματισμούς και χαρακτηρίζεται από θεσμικά οργανωμένες ασύμμετρες σχέσεις εξουσίας. Η πολύπλοκη (ανα)διαμόρφωσή τους εμφανίζεται ως αποτέλεσμα της συνεχούς αλληλεπίδρασης μεταξύ κινητικότητας, περίκλεισης, επικοινωνίας, συνύπαρξης, ανταλλαγής, ομοιότητας, διαφορετικότητας, διαχωρισμού, αποκλεισμού, διαίρεσης, σύνδεσης και αποσύνδεσης.
Η ανθρωπολογική μελέτη των γεωπολιτικών συνόρων συστηματοποιήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1990, βασιζόμενη, αρχικά, σε δύο υποδείγματα: τη μελέτη των συνόρων μεταξύ ΗΠΑ-Μεξικού και των συνόρων μεταξύ ευρωπαϊκών κρατών. Στις μέρες μας, η ανάλυση των κοινωνικών φαινομένων και των πολιτισμικών διαδικασιών σε συνοριακές περιοχές αποδίδεται με τον όρο “σπουδές συνόρων”, ο οποίος περιγράφει έναν εξειδικευμένο πολυ-επιστημονικό πεδίο.
Η σύγχρονη ανθρωπολογική μελέτη του συνόρου έχει διευρύνει την αναλυτική και εννοιολογική ισχύ των εννοιών του συνόρου και του ορίου μέσα από καινοτόμες προσεγγίσεις και εννοιολογικά πλαίσια, όπως οι διασταυρούμενες τοποθεσίες (crosslocations), και οι μέθοδοι και οι επιστημολογίες της απο-αποικιοποίησης. Παράλληλα, καταγράφονται νέα ερμηνευτικά εργαλεία για τη μελέτη της πολιτικής, της διασυνοριακής κινητικότητας, της υλικότητας, της διεθνικότητας, των τοπολογιών και των γενεαλογιών της μεταναστευτικής και προσφυγικής εμπειρίας, της οικονομίας των συνόρων, και των πολιτικών που εφαρμόζουν τα έθνη κράτη αναφορικά με τη χωρική και πολιτισμική ποικιλομορφία, τα ζητήματα των μειονοτήτων και την επιτελεστική κουλτούρα.
Ο 4ος κύκλος των διαδικτυακών σεμιναρίων ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ εξετάζει κριτικά τις θεωρητικές, επιστημολογικές και μεθοδολογικές πολυπλοκότητες που περιβάλλουν την εθνογραφική μελέτη των γεωπολιτικών συνόρων και τις από τα πάνω διχοτομήσεις. Επιπλέον, συζητά τη δυνατότητα της ανθρωπολογίας ως επιστημονικού λόγου, να αναδείξει τις από τα κάτω φωνές που επικαλύπτονται ή παραμελούνται από τα μεγάλα αφηγήματα και να συμβάλει σε έναν συμπεριληπτικό διάλογο, στη δημόσια σφαίρα, που αποκαλύπτει την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης εμπειρίας.
12 Φεβρουαρίου 2024
“Everyday Diplomacy and Crossing Boundaries: Case of Georgia”
Ketevan Gurchiani
Professor of Anthropology, Ilia State University, Tbilisi, Georgia
12/2/2024
Ketevan Gurchiani: Everyday Diplomacy and Crossing Boundaries: Case of Georgia In her talk Ketevan Gurchiani analyzes the practices of boundary crossings that are shaped by everyday diplomacy. Based on an example from a village, she discusses how religion, the main dividing line between groups, becomes a site of boundary crossings. The research shows how everyday peace is constantly reaffirmed through the tradition of inviting Muslim godparents to baptize Christian children. These practices also find their continuation in urban milieus. The city provides religious and non-religious buffer zones where dividing lines are easily blurred. The talk explores tactics people employ in their everyday lives to allow for peaceful coexistence, but also imbalances this kind of everyday diplomacy entails.
Ketevan Gurchiani is a professor of anthropology at Ilia State University in Tbilisi, Georgia. She is particularly interested in the domesticated and non-domesticated nature of the city, materiality and religion, and informal practices of resistance. Ketevan Gurchiani is also involved in research projects that focus on diversity, migration, and peace practices. Her most recent publications include A Gallery of Ghosts: Death and Burial in Lands Marked by Trauma, Material Religion (with Catherine Wanner, Zuzanna Bogumił, Sergei Shtyrkov) and Die verborgene Macht der Bäume. Urbaner Widerstand in Tiflis. In: Verdeckter Widerstand in demokratischen Gesellschaften in Frankfurter Beiträge zur Soziologie und Sozialphilosophie (2022)
Μόνο όσοι/ες συμμετέχοντες/ουσες, επιθυμούν να λάβουν βεβαιώσεις παρακολούθησης κάνουν εγγραφή στην παρακάτω φόρμα: https://forms.gle/zNpUFtrY5Rrvhh6i9
H φόρμα εγγραφής θα δέχεται απαντήσεις μία εβδομάδα πριν τη διεξαγωγή του εκάστοτε σεμιναρίου.
Τα σεμινάρια διεξάγονται ημέρα Δευτέρα και ώρα 16:00-18:00
Ο κύκλος διαδικτυακών σεμιναρίων ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ, από την έναρξή του, την άνοιξη του 2021, επιδιώκει να συμβάλει σε μία κριτική και διεπιστημονική συζήτηση για τη θεωρία και πρακτική της εθνογραφίας, την επιστημολογία της έρευνας, τη σημασία της ενσώματης εμπειρίας, αλλά και τους τρόπους διάχυσης της παραγόμενης ανθρωπολογικής γνώσης στο ακαδημαϊκό και μη-ακαδημαϊκό κοινό. Είναι ζητούμενο η ανθρωπολογική μελέτη, ως ερευνητική πρακτική και ως πολιτική γραφής να εμπεριέχει την κριτική αποτίμηση, την ενσυναίσθηση, τον αναστοχασμό και την αυτοαναφορικότητα, και να αναδεικνύει τη σημασία της πολυτροπικής ανάλυσης του τοπικού για την κατανόηση του γενικού. Διοργάνωση και συντονισμός : Φωτεινή Τσιμπιρίδου – Ιωάννης Μάνος – Ελένη Σιδέρη
«Επανεξετάζοντας σύνορα και όρια: Ανθρωπολογικές οπτικές και δημόσιες παρεμβάσεις»
Ο 4ος κύκλος των διαδικτυακών σεμιναρίων ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ, που ξεκινάει τον Οκτώβριο του 2023 με τον τίτλο “Επανεξετάζοντας τα σύνορα και τα όρια: Ανθρωπολογικές οπτικές και δημόσιες παρεμβάσεις“, με αφετηρία τη μελέτη των γεωπολιτικών συνόρων, διερευνά τα φαινόμενα και τις διεργασίες που καταγράφονται στις συνοριακές περιοχές εθνικών κρατών καθώς και τις πολλαπλές επιπτώσεις που αυτά επιφέρουν στους μεθοριακούς πληθυσμούς. Η μελέτη των συνόρων και των ορίων, παρότι, συχνά εμπεριέχει την κατανόηση της σχέσης μεταξύ του ‘εντός και του ‘εκτός, ή του “Εαυτού” και του “Άλλου”, αναζητά, στην πραγματικότητα, πολλαπλά, ταυτόχρονα, παράλληλα και επάλληλα όρια στο πλαίσιο πολυεπίπεδων, συνυπαρχουσών αλλά όχι πάντα συνδεόμενων διαδικασιών. Η κοινωνική πραγματικότητα των συνοριακών περιοχών διαμορφώνεται υπό την επίδραση των ιστορικών συνθηκών, υπόκειται σε κοινωνικοπολιτικούς και οικονομικούς μετασχηματισμούς και χαρακτηρίζεται από θεσμικά οργανωμένες ασύμμετρες σχέσεις εξουσίας. Η πολύπλοκη (ανα)διαμόρφωσή τους εμφανίζεται ως αποτέλεσμα της συνεχούς αλληλεπίδρασης μεταξύ κινητικότητας, περίκλεισης, επικοινωνίας, συνύπαρξης, ανταλλαγής, ομοιότητας, διαφορετικότητας, διαχωρισμού, αποκλεισμού, διαίρεσης, σύνδεσης και αποσύνδεσης. Η ανθρωπολογική μελέτη των γεωπολιτικών συνόρων συστηματοποιήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1990, βασιζόμενη, αρχικά, σε δύο υποδείγματα: τη μελέτη των συνόρων μεταξύ ΗΠΑ-Μεξικού και των συνόρων μεταξύ ευρωπαϊκών κρατών. Στις μέρες μας, η ανάλυση των κοινωνικών φαινομένων και των πολιτισμικών διαδικασιών σε συνοριακές περιοχές αποδίδεται με τον όρο “σπουδές συνόρων”, ο οποίος περιγράφει έναν εξειδικευμένο πολυ-επιστημονικό πεδίο. Η σύγχρονη ανθρωπολογική μελέτη του συνόρου έχει διευρύνει την αναλυτική και εννοιολογική ισχύ των εννοιών του συνόρου και του ορίου μέσα από καινοτόμες προσεγγίσεις και εννοιολογικά πλαίσια, όπως οι διασταυρούμενες τοποθεσίες (crosslocations), και οι μέθοδοι και οι επιστημολογίες της απο-αποικιοποίησης. Παράλληλα, καταγράφονται νέα ερμηνευτικά εργαλεία για τη μελέτη της πολιτικής, της διασυνοριακής κινητικότητας, της υλικότητας, της διεθνικότητας, των τοπολογιών και των γενεαλογιών της μεταναστευτικής και προσφυγικής εμπειρίας, της οικονομίας των συνόρων, και των πολιτικών που εφαρμόζουν τα έθνη κράτη αναφορικά με τη χωρική και πολιτισμική ποικιλομορφία, τα ζητήματα των μειονοτήτων και την επιτελεστική κουλτούρα. Ο 4ος κύκλος των διαδικτυακών σεμιναρίων ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ εξετάζει κριτικά τις θεωρητικές, επιστημολογικές και μεθοδολογικές πολυπλοκότητες που περιβάλλουν την εθνογραφική μελέτη των γεωπολιτικών συνόρων και τις από τα πάνω διχοτομήσεις. Επιπλέον, συζητά τη δυνατότητα της ανθρωπολογίας ως επιστημονικού λόγου, να αναδείξει τις από τα κάτω φωνές που επικαλύπτονται ή παραμελούνται από τα μεγάλα αφηγήματα και να συμβάλει σε έναν συμπεριληπτικό διάλογο, στη δημόσια σφαίρα, που αποκαλύπτει την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης εμπειρίας.
22 Ιανουαρίου 2024
«Διασχίζοντας σύνορα ως μουσικός: καλλιτεχνική εργασία, διασυνοριακή κινητικότητα και συνοριακά καθεστώτα»
Ασπασία (Σίσσυ)Θεοδοσίου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Τμήμα Μουσικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
22/01/2024
Ασπασία (Σίσσυ) Θεοδοσίου: “Διασχίζοντας σύνορα ως μουσικός: καλλιτεχνική εργασία, διασυνοριακή κινητικότητα και συνοριακά καθεστώτα“ Αντλώντας από την πρόσφατη εθνογραφική μου έρευνα στο Ισραήλ, αλλά και από εθνογραφικό υλικό που καλύπτει, χρονικά, μία μακρά περίοδο, που ξεκινά από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 και φτάνει μέχρι τις μέρες μας και αφορά πολιτισμικές- μουσικές επιτελέσεις και διασταυρούμενες θεσιακότητες στην ελληνοαλβανική μεθόριο, η παρουσίαση συζητά μια σαφώς διαφορετική τροπικότητα διασυνδεσιμότητας και διασυνοριακής κινητικότητας από αυτή που συνήθως εντοπίζεται στη σχετική βιβλιογραφία ή στο δημόσιο λόγο σχετικά με τα σύνορα (π.χ. μετανάστευση/προσφυγική “κρίση”, εμπόριο, τουρισμός): η τροπικότητα αυτή αφορά το φαινόμενο της μουσικής εργασίας, όπως αυτή επιτελείται από Αλβανούς/ βορειοηπειρώτες παραδοσιακούς μουσικούς στα ελληνοαλβανικά σύνορα στην Ήπειρο και στο Ισραήλ από Ελληνίδες και Έλληνες μουσικούς και τραγουδιστές/τραγουδίστριες (με την τελευταία να εντείνεται ιδιαίτερα από την εποχή της οικονομικής κρίσης και μετά).
Μέσα από την οπτική της καλλιτεχνικής εργασίας και ιδιαίτερα μια συγκεκριμένη τροπικότητά της, τη διασυνοριακή κινητικότητα, όπως αυτή αποτυπώνεται μέσα από τους λόγους και τους πρακτικές μουσικών, αλλά και τις προσλήψεις αυτών από το κοινό, η παρουσίαση θα αναδείξει το “βάρος της εθνικής/συμβολικής αναπαράστασης” (the burden of ethnic reprentation) που οι μουσικοί καλούνται να σηκώσουν σε ένα πλαίσιο μορφών διασκέδασης, οι οποίες στην ιστορικότητά τους έχουν αποκτήσει το βάρος μιας «αυθεντικής» συγκινησιακής κληρονομιάς. Ταυτόχρονα, θα συνομιλήσει κριτικά με τη βιβλιογραφία για την καλλιτεχνική/δημιουργική εργασία. Στα υπο εξέταση συνοριακά καθεστώτα και στις αποτυπώσεις τους στα εργασιακά καθεστώτα των συμμετεχόντων μουσικών υποκειμένων αναδεικνύοντας δομές, πρακτικές και κατανοήσεις του φαινομένου της μουσικής εργασίας που μέχρι πρόσφατα δεν αποτέλεσαν αντικείμενο μελέτης.
Η Ασπασία (Σίσσυ) Θεοδοσίου είναι κοινωνική ανθρωπολόγος και Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Στην ερευνητική της εμπειρία περιλαμβάνεται η πολύχρονη επιτόπια έρευνα με Τσιγγάνους/Γύφτους μουσικούς στην Ήπειρο (ελληνοαλβανικά σύνορα) και πιο πρόσφατα με Μιζραχί πληθυσμούς και τις πολιτικές και πρακτικές που σχετίζονται με την «ελληνική» μουσική στο Ισραήλ. Τα πιο πρόσφατα επιστημονικά της ενδιαφέροντα αφορούν την καλλιτεχνική εργασία, τις πολιτικές του πολιτισμού και της συγκίνησης γύρω από τη δημοφιλή/λαϊκή μουσική και τις κουλτούρες των φανς, τον πολιτισμικό ρατσισμό και τα αφηγήματα καθαρότητας του ελληνικού εθνικισμού. Στις θεωρητικές της αναζητήσεις σημαντική θέση καταλαμβάνει η διερεύνηση της σημασίας της μετά-αποικιακής κριτικής στην περίπτωση των μελετών για τους Τσιγγάνους, καθώς και στα πλαίσια της θέσης των Μιζραχί στο ισραηλινό κράτος. Στα τρέχοντα ερευνητικά της προτζεκτ εστιάζει στις πολιτικές και πρακτικές που σχετίζονται με την «ελληνική» μουσική στο Ισραήλ και στην έμφυλη και συγκινησιακή διάσταση της καλλιτεχνικής εργασίας στο χώρο της δημοφιλούς μουσικής, καθώς και στη διασυνοριακή της διάσταση.
Μόνο όσοι/ες συμμετέχοντες/ουσες, επιθυμούν να λάβουν βεβαιώσεις παρακολούθησης. κάνουν εγγραφή στην παρακάτω φόρμα: https://forms.gle/9Vu2pxoR61LFdBb5A
H φόρμα εγγραφής θα δέχεται απαντήσεις μία εβδομάδα πριν τη διεξαγωγή του εκάστοτε σεμιναρίου.
Τα σεμινάρια διεξάγονται ημέρα Δευτέρα και ώρα 16:00-18:00
Ο κύκλος διαδικτυακών σεμιναρίων ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ, από την έναρξή του, την άνοιξη του 2021, επιδιώκει να συμβάλει σε μία κριτική και διεπιστημονική συζήτηση για τη θεωρία και πρακτική της εθνογραφίας, την επιστημολογία της έρευνας, τη σημασία της ενσώματης εμπειρίας, αλλά και τους τρόπους διάχυσης της παραγόμενης ανθρωπολογικής γνώσης στο ακαδημαϊκό και μη-ακαδημαϊκό κοινό. Είναι ζητούμενο η ανθρωπολογική μελέτη, ως ερευνητική πρακτική και ως πολιτική γραφής να εμπεριέχει την κριτική αποτίμηση, την ενσυναίσθηση, τον αναστοχασμό και την αυτοαναφορικότητα, και να αναδεικνύει τη σημασία της πολυτροπικής ανάλυσης του τοπικού για την κατανόηση του γενικού.
Διοργάνωση και συντονισμός : Φωτεινή Τσιμπιρίδου – Ιωάννης Μάνος – Ελένη Σιδέρη
«Επανεξετάζοντας σύνορα και όρια: Ανθρωπολογικές οπτικές και δημόσιες παρεμβάσεις»
Ο 4ος κύκλος των διαδικτυακών σεμιναρίων ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ, που ξεκινάει τον Οκτώβριο του 2023 με τον τίτλο “Επανεξετάζοντας τα σύνορα και τα όρια: Ανθρωπολογικές οπτικές και δημόσιες παρεμβάσεις“, με αφετηρία τη μελέτη των γεωπολιτικών συνόρων, διερευνά τα φαινόμενα και τις διεργασίες που καταγράφονται στις συνοριακές περιοχές εθνικών κρατών καθώς και τις πολλαπλές επιπτώσεις που αυτά επιφέρουν στους μεθοριακούς πληθυσμούς. Η μελέτη των συνόρων και των ορίων, παρότι, συχνά εμπεριέχει την κατανόηση της σχέσης μεταξύ του ‘εντός και του ‘εκτός, ή του “Εαυτού” και του “Άλλου”, αναζητά, στην πραγματικότητα, πολλαπλά, ταυτόχρονα, παράλληλα και επάλληλα όρια στο πλαίσιο πολυεπίπεδων, συνυπαρχουσών αλλά όχι πάντα συνδεόμενων διαδικασιών. Η κοινωνική πραγματικότητα των συνοριακών περιοχών διαμορφώνεται υπό την επίδραση των ιστορικών συνθηκών, υπόκειται σε κοινωνικοπολιτικούς και οικονομικούς μετασχηματισμούς και χαρακτηρίζεται από θεσμικά οργανωμένες ασύμμετρες σχέσεις εξουσίας. Η πολύπλοκη (ανα)διαμόρφωσή τους εμφανίζεται ως αποτέλεσμα της συνεχούς αλληλεπίδρασης μεταξύ κινητικότητας, περίκλεισης, επικοινωνίας, συνύπαρξης, ανταλλαγής, ομοιότητας, διαφορετικότητας, διαχωρισμού, αποκλεισμού, διαίρεσης, σύνδεσης και αποσύνδεσης. Η ανθρωπολογική μελέτη των γεωπολιτικών συνόρων συστηματοποιήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1990, βασιζόμενη, αρχικά, σε δύο υποδείγματα: τη μελέτη των συνόρων μεταξύ ΗΠΑ-Μεξικού και των συνόρων μεταξύ ευρωπαϊκών κρατών. Στις μέρες μας, η ανάλυση των κοινωνικών φαινομένων και των πολιτισμικών διαδικασιών σε συνοριακές περιοχές αποδίδεται με τον όρο “σπουδές συνόρων”, ο οποίος περιγράφει έναν εξειδικευμένο πολυ-επιστημονικό πεδίο. Η σύγχρονη ανθρωπολογική μελέτη του συνόρου έχει διευρύνει την αναλυτική και εννοιολογική ισχύ των εννοιών του συνόρου και του ορίου μέσα από καινοτόμες προσεγγίσεις και εννοιολογικά πλαίσια, όπως οι διασταυρούμενες τοποθεσίες (crosslocations), και οι μέθοδοι και οι επιστημολογίες της απο-αποικιοποίησης. Παράλληλα, καταγράφονται νέα ερμηνευτικά εργαλεία για τη μελέτη της πολιτικής, της διασυνοριακής κινητικότητας, της υλικότητας, της διεθνικότητας, των τοπολογιών και των γενεαλογιών της μεταναστευτικής και προσφυγικής εμπειρίας, της οικονομίας των συνόρων, και των πολιτικών που εφαρμόζουν τα έθνη κράτη αναφορικά με τη χωρική και πολιτισμική ποικιλομορφία, τα ζητήματα των μειονοτήτων και την επιτελεστική κουλτούρα. Ο 4ος κύκλος των διαδικτυακών σεμιναρίων ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ εξετάζει κριτικά τις θεωρητικές, επιστημολογικές και μεθοδολογικές πολυπλοκότητες που περιβάλλουν την εθνογραφική μελέτη των γεωπολιτικών συνόρων και τις από τα πάνω διχοτομήσεις. Επιπλέον, συζητά τη δυνατότητα της ανθρωπολογίας ως επιστημονικού λόγου, να αναδείξει τις από τα κάτω φωνές που επικαλύπτονται ή παραμελούνται από τα μεγάλα αφηγήματα και να συμβάλει σε έναν συμπεριληπτικό διάλογο, στη δημόσια σφαίρα, που αποκαλύπτει την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης εμπειρίας.
4 Δεκεμβρίου 2023
“Σύνορο, Παράδοξο και Εξουσία”
Γιάννης Παπαδάκης Καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Τμήμα Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Κύπρου
4/12/2023
Γιάννης Παπαδάκης: Σύνορο, Παράδοξο και Εξουσία Τα σύνορα είναι χώροι που ενσωματώνουν διαφορετικές δυνατότητες: διαίρεση και επαφή, σύγκρουση και συνεργασία, ασφάλεια και άγχος, δημιουργικότητα και καταπίεση, μεταξύ άλλων. Με λίγα λόγια, είναι οι κατεξοχήν χώροι του παράδοξου. Το παράδοξο είναι το κοινό εννοιολογικό χαρακτηριστικό των συνόρων αλλά ποιες συγκεκριμένες δυνατότητες ενσωματώνονται σε ένα σύνορο και τι τελικά επικρατεί ως αποτέλεσμα των συγκρούσεων εξουσίας που ακολούθησαν απαιτεί διερεύνηση στα συγκεκριμένα συμφραζόμενα. Η Κύπρος ως ένα μεθοριακό και διαιρεμένο νησί, εν μέρει εντός και εν μέρει εκτός ΕΕ, αποτελεί μια ενδιαφέρουσα περίπτωση για ανάπτυξη αυτής της θεωρητικής τοποθέτησης.
Ο Γιάννης Παπαδάκης είναι Καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστημίου Κύπρου. Έχει ασχοληθεί με θέματα εθνικισμού, κοινωνικής μνήμης, εθνοτικών συγκρούσεων, λαογραφίας, βιβλίων ιστορίας, και με το κυπριακό σινεμά. Είναι συγγραφέας του βιβλίου Echoes from the Dead Zone: Across the Cyprus Divide (I.B.Tauris, 2005) το οποίο μεταφράστηκε στα ελληνικά και τούρκικα. Έχει συνεπιμεληθεί το Divided Cyprus: Modernity, History and an Island in Conflict (Indiana University Press, 2006) και το ειδικό αφιέρωμα για την Κύπρο του περιοδικού Postcolonial Studies (2006), μεταξύ άλλων. Οι πρόσφατες του έρευνες και δημοσιεύσεις επικεντρώθηκαν σε Ελληνοκύπριους και Έλληνες μετανάστες στη Δανία, και στη συγκριτική μελέτη αστικών νεκροταφείων σε Κύπρο, Δανία και Ιαπωνία.
Μόνο όσοι/ες συμμετέχοντες/ουσες, επιθυμούν να λάβουν βεβαιώσεις παρακολούθησης κάνουν εγγραφή στην παρακάτω φόρμα: https://forms.gle/JBJ8KUSJjg1sBW2c9
H φόρμα εγγραφής θα δέχεται απαντήσεις μία εβδομάδα πριν τη διεξαγωγή του εκάστοτε σεμιναρίου.
Τα σεμινάρια διεξάγονται ημέρα Δευτέρα και ώρα 16:00-18:00
Ο κύκλος διαδικτυακών σεμιναρίων ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ, από την έναρξή του, την άνοιξη του 2021, επιδιώκει να συμβάλει σε μία κριτική και διεπιστημονική συζήτηση για τη θεωρία και πρακτική της εθνογραφίας, την επιστημολογία της έρευνας, τη σημασία της ενσώματης εμπειρίας, αλλά και τους τρόπους διάχυσης της παραγόμενης ανθρωπολογικής γνώσης στο ακαδημαϊκό και μη-ακαδημαϊκό κοινό. Είναι ζητούμενο η ανθρωπολογική μελέτη, ως ερευνητική πρακτική και ως πολιτική γραφής να εμπεριέχει την κριτική αποτίμηση, την ενσυναίσθηση, τον αναστοχασμό και την αυτοαναφορικότητα, και να αναδεικνύει τη σημασία της πολυτροπικής ανάλυσης του τοπικού για την κατανόηση του γενικού. Διοργάνωση και συντονισμός : Φωτεινή Τσιμπιρίδου – Ιωάννης Μάνος – Ελένη Σιδέρη
«Επανεξετάζοντας σύνορα και όρια: Ανθρωπολογικές οπτικές και δημόσιες παρεμβάσεις»
Ο 4ος κύκλος των διαδικτυακών σεμιναρίων ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ, που ξεκινάει τον Οκτώβριο του 2023 με τον τίτλο “Επανεξετάζοντας τα σύνορα και τα όρια: Ανθρωπολογικές οπτικές και δημόσιες παρεμβάσεις“, με αφετηρία τη μελέτη των γεωπολιτικών συνόρων, διερευνά τα φαινόμενα και τις διεργασίες που καταγράφονται στις συνοριακές περιοχές εθνικών κρατών καθώς και τις πολλαπλές επιπτώσεις που αυτά επιφέρουν στους μεθοριακούς πληθυσμούς. Η μελέτη των συνόρων και των ορίων, παρότι, συχνά εμπεριέχει την κατανόηση της σχέσης μεταξύ του ‘εντός και του ‘εκτός, ή του “Εαυτού” και του “Άλλου”, αναζητά, στην πραγματικότητα, πολλαπλά, ταυτόχρονα, παράλληλα και επάλληλα όρια στο πλαίσιο πολυεπίπεδων, συνυπαρχουσών αλλά όχι πάντα συνδεόμενων διαδικασιών. Η κοινωνική πραγματικότητα των συνοριακών περιοχών διαμορφώνεται υπό την επίδραση των ιστορικών συνθηκών, υπόκειται σε κοινωνικοπολιτικούς και οικονομικούς μετασχηματισμούς και χαρακτηρίζεται από θεσμικά οργανωμένες ασύμμετρες σχέσεις εξουσίας. Η πολύπλοκη (ανα)διαμόρφωσή τους εμφανίζεται ως αποτέλεσμα της συνεχούς αλληλεπίδρασης μεταξύ κινητικότητας, περίκλεισης, επικοινωνίας, συνύπαρξης, ανταλλαγής, ομοιότητας, διαφορετικότητας, διαχωρισμού, αποκλεισμού, διαίρεσης, σύνδεσης και αποσύνδεσης. Η ανθρωπολογική μελέτη των γεωπολιτικών συνόρων συστηματοποιήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1990, βασιζόμενη, αρχικά, σε δύο υποδείγματα: τη μελέτη των συνόρων μεταξύ ΗΠΑ-Μεξικού και των συνόρων μεταξύ ευρωπαϊκών κρατών. Στις μέρες μας, η ανάλυση των κοινωνικών φαινομένων και των πολιτισμικών διαδικασιών σε συνοριακές περιοχές αποδίδεται με τον όρο “σπουδές συνόρων”, ο οποίος περιγράφει έναν εξειδικευμένο πολυ-επιστημονικό πεδίο. Η σύγχρονη ανθρωπολογική μελέτη του συνόρου έχει διευρύνει την αναλυτική και εννοιολογική ισχύ των εννοιών του συνόρου και του ορίου μέσα από καινοτόμες προσεγγίσεις και εννοιολογικά πλαίσια, όπως οι διασταυρούμενες τοποθεσίες (crosslocations), και οι μέθοδοι και οι επιστημολογίες της απο-αποικιοποίησης. Παράλληλα, καταγράφονται νέα ερμηνευτικά εργαλεία για τη μελέτη της πολιτικής, της διασυνοριακής κινητικότητας, της υλικότητας, της διεθνικότητας, των τοπολογιών και των γενεαλογιών της μεταναστευτικής και προσφυγικής εμπειρίας, της οικονομίας των συνόρων, και των πολιτικών που εφαρμόζουν τα έθνη κράτη αναφορικά με τη χωρική και πολιτισμική ποικιλομορφία, τα ζητήματα των μειονοτήτων και την επιτελεστική κουλτούρα. Ο 4ος κύκλος των διαδικτυακών σεμιναρίων ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ εξετάζει κριτικά τις θεωρητικές, επιστημολογικές και μεθοδολογικές πολυπλοκότητες που περιβάλλουν την εθνογραφική μελέτη των γεωπολιτικών συνόρων και τις από τα πάνω διχοτομήσεις. Επιπλέον, συζητά τη δυνατότητα της ανθρωπολογίας ως επιστημονικού λόγου, να αναδείξει τις από τα κάτω φωνές που επικαλύπτονται ή παραμελούνται από τα μεγάλα αφηγήματα και να συμβάλει σε έναν συμπεριληπτικό διάλογο, στη δημόσια σφαίρα, που αποκαλύπτει την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης εμπειρίας.
13 Νοεμβρίου 2023
“Animal Crosslocations: more than human encounters with European border regimes” Sarah Green Professor of Social and Cultural Anthropology, University of Helsinki, Finland
13/11/2023
Sarah Green: Animal Crosslocations: more than human encounters with European border regimes In March 2021, a giant container ship got stuck in the Suez Canal, blocking traffic for six days. Twenty ships that could not pass were transporting livestock. Live animal transport has quadrupled over the last fifty years, with the EU becoming the global leader in that trade: more than two billion animals are transported across borders annually. International airports and sea ports have veterinary services and quarantine facilities.
While all that is going on, wild boar numbers have massively increased across the European region, and they wander across borders at will, triggering suspicions that the people on the other side of the border are somehow causing the problem. Elsewhere, the barbed wire and fences that were put up in parts of the European hinterlands in 2015 in efforts to discourage human migrants were ensnaring many wild animals that normally crossed these regions to do whatever they needed to do.
Then there are the many and various visitor animals, often called invasive species, such as lion fish in the Mediterranean, parakeets in Madrid and Canada geese just about everywhere: they are also border crossers, who sometimes attract the deadly phrase, “invasive species.” And finally, there are trillions of microbes, some of them pathogens (SARS, MERS, Ebola, Dengue, SARS-CoV2, etc), that accompany many animals, including the humans, across these borderlands and across bodily borders; they sometimes cause serious consternation for people. This presentation will take an overview of the encounters between more than human entities human borders as a means to think otherwise about the implications of current border transformations.
Sarah Green is professor of Social and Cultural Anthropology at the University of Helsinki. She is a specialist on the anthropology of space, place, borders and location. Her regional focus has been Europe, the Mediterranean, the Balkans, Greece and the UK. In recent years, she led an ERC Advanced Grant project called Crosslocations, which experimented with what ethnography would look like if ‘the field’ was understood as a place of overlapping connections with, and separations from, other places: a dynamic and relational understanding of location, one with many crosscutting borders, rather than as a fixed place with fixed borders. Her own part of this project involved studying the way that nonhuman entities encounter human borders: livestock, wild animals and microbes. This talk is based on that research.
Μόνοόσοι/ες συμμετέχοντες/ουσες, επιθυμούν να λάβουνβεβαιώσεις παρακολούθησης κάνουν εγγραφή στην παρακάτω φόρμα: https://forms.gle/4d1Q6qceTbT9RfRM9
H φόρμα εγγραφής θα δέχεται απαντήσεις μία εβδομάδα πριν τη διεξαγωγή του εκάστοτε σεμιναρίου.
Τα σεμινάρια διεξάγονται ημέρα Δευτέρα και ώρα 16:00-18:00
