To Eργαστήριο Μελέτης του Πολιτισμού, των Συνόρων και του Κοινωνικού Φύλου και η Λέσχη μελέτης των συνόρων, του πολιτισμού και της διαφορετικότητας σε συνεργασία με τον Μη Κυβερνητικό Οργανισμό Balkans Beyond Borders οργανώνουν την Παρασκευή 3 Μαρτίου 2023 εκδήλωση με τίτλο “Αναδομώντας τις ψηφίδες του Βαλκανικού Μωσαϊκού Σήμερα”. Η εκδήλωση αποτελείται από ένα δωρεάν εργαστήριο κινηματογραφικής αφήγησης που θα γίνει την ίδια ημέρα μεταξύ 15.00-17.00 σε αίθουσα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και την προβολή μιας σειράς ταινιών μικρού μήκους, οι οποίες έχουν επιλεγεί από το 13ο Φεστιβάλ Ταινιών του Balkans Beyond Borders, που έγινε στην Αθήνα (1-4/12/2022).
Oι προβολές θα γίνουν μεταξύ 20.00-22.00 στη αίθουσα
Συνεδρίων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και είναι δωρεάν. Οι ταινίες που θα
προβληθούν είναι:
Για αναλυτικές πληροφορίες και εγγραφές για το εργαστήριο
επισκεφτείτε τη διεύθυνση
Η εκδήλωση χρηματοδοτείται από την Επιτροπή Ερευνών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Η διαχείριση της εκδήλωσης γίνεται από την Εταιρεία Αξιοποίησης και Διαχείρισης της Περιουσίας του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών.
Η Λέσχη Εθνογραφίας-Εργαστήριο Μελέτης του
Πολιτισμού, των Συνόρων και του Κοινωνικού Φύλου διοργανώνει για το
ακαδ. έτος 2022-2023 σεμινάρια με τη θεματική:
«Δημόσια Ανθρωπολογία, Θηλυκότητες, Ανδρισμοί και Φεμινιστική Κριτική»
Στόχος του σεμιναρίου ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ είναι να συμβάλει σε μία κριτική και διεπιστημονική συζήτηση για τη θεωρία και πρακτική της εθνογραφίας, την επιστημολογία της έρευνας, τη σημασία της ενσώματης εμπειρίας, αλλά και τους τρόπους διάχυσης της παραγόμενης ανθρωπολογικής γνώσης στο ακαδημαϊκό και μη-ακαδημαϊκό κοινό. Η ανθρωπολογική μελέτη, ως ερευνητική πρακτική και ως πολιτική γραφής που εμπεριέχει την κριτική αποτίμηση, την ενσυναίσθηση, τον αναστοχασμό και την αυτοαναφορικότητα, αναδεικνύει τη σημασία της πολυτροπικής ανάλυσης του τοπικού για την κατανόηση του γενικού. Διοργάνωση:Φωτεινή Τσιμπιρίδου – Ιωάννης Μάνος – Ελένη Σιδέρη
“Ανδρισμοί και ανταγωνισμοί για την επίτευξη κοινωνικής ευταξίας. Η περίπτωση του «σασμού» (συμβιβασμού) στην Κρήτη”
Άρης Τσαντηρόπουλος, Αν. Καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Τμ. Κοινωνιολογίας του Παν/μίου Κρήτης.
6/2/23Άρης Τσαντηρόπουλος: «Ανδρισμοί και ανταγωνισμοί για την επίτευξη κοινωνικής ευταξίας. Η περίπτωση του «σασμού» (συμβιβασμού) στην Κρήτη»
Στην Κρήτη, ο «σασμός» είναι μια εθιμική διαδικασία άμβλυνσης διαπροσωπικών διαφορών, διενέξεων και συγκρούσεων. Έχει τα χαρακτηριστικά της λεγόμενης «διαμεσολάβησης», η οποία συνηθίζεται και σε άλλες κοινωνίες με βεντέτα αλλά και στη σύγχρονη κοινωνία όπου είναι θεσπισμένη ( ν.3898/2010) ως εξωδικαστική επίλυση διαφορών, όμως μόνο σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις. Στην Κρήτη, για την επίτευξή του «σασμού» κινητοποιούνται αυτόβουλα άνδρες των οποίων «ο λόγος μετράει», δηλαδή έχουν υψηλό κοινωνικό γόητρο στην τοπική κοινωνία. Στόχος της διαμεσολάβησής τους είναι να αμβλύνουν τη σύγκρουση με τέτοιο τρόπο ώστε να μη «θιγούν εγωισμοί». Στην παρουσίαση θα αναλυθεί υλικό συνεντεύξεων από «μεσίτες» (μεσολαβητές για την επίτευξη του «σασμού»), από άτομα που έχουν δεχτεί τη μεσολάβηση και από γυναίκες. Ο «σασμός» προσεγγίζεται ως μια μορφή «κοινωνικής πρακτικής» (Pierre Bourdieu) ενώ η έννοια της ηγεμονίας θα αποτελέσει «κομβικό σημείο» (nodalpoint), στην ανάλυση των δεδομένων λόγου.
Ο Άρης Τσαντηρόπουλος είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Το κύριο πεδίο έρευνάς του είναι η Κρήτη. η ιστορία, η κοινωνία και ο πολιτισμός του νησιού. Είναι συγγραφέας της μονογραφίας: Η βεντέτα στη σύγχρονη ορεινή κεντρική Κρήτη (εκδ. Πλέθρον 2004) καθώς και αρκετών άρθρων στην ελληνική, αγγλική και γαλλική γλώσσα. Στα κύρια ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνονται οι σχέσεις συγγένειας, η κοινωνική μνήμη (κυρίως στη σύνδεσή της με τραυματικά γεγονότα) και η πολιτισμική κληρονομιά.
Ο 3ος Κύκλος ξεκινάει το Δεκέμβριο του 2022, με τον τίτλο «Δημόσια Ανθρωπολογία, Θηλυκότητες, Ανδρισμοί και Φεμινιστική Κριτική»
Από τη σκοπιά μιας Δημόσιας Ανθρωπολογίας και στη συνάντηση αυτής με τη φεμινιστική κριτική, ο 3ος κύκλος του Εθνογραφείν ανοίγει τη συζήτηση για τρέχοντα πεδία ανάλυσης στις Σπουδές Φύλου, όπως η συγκρότηση και επιτέλεση της θηλυκότητας και της αρρενωπότητας.
Ενσωματώνοντας ηγεμονίες, κοινωνικές ανισότητες και σχέσεις εξουσίας με όρους παλίμψηστων πατριαρχιών, θηλυκότητες και ανδρισμοί συνιστούν το βασικό διακύβευμα για τις πολιτικές της ταυτότητας. Συνάμα, ανδρισμοί, θηλυκότητες και πολιτικές ταυτότητας; αποτελούν προνομιούχο φακό παρατήρησης και διερεύνησης των προκλήσεων για τις θεσμικές πολιτικές ισότητας αλλά και τις ακραία αντιδραστικές σε αυτές τάσεις. Σε αυτό τον κύκλο των σεμιναρίων αναζητούμε τη συνθετότητα και τη δυναμική της κοινωνικοπολιτισμικής συνθήκης στη συγκρότηση του υποκειμένου και στην επιτέλεση του έμφυλου εαυτού, συγχρονικά και διαχρονικά, τόσο σε νοούμενα ως συμπεριληπτικά, όσο και σε συγκρουσιακά περιβάλλοντα.
Μέσα σε διαφορετικά κοινωνικά και ιστορικά συμφραζόμενα παλίμψηστων ηγεμονιών επιστημολογικής ιεραρχίας, οικονομικής ανισότητας, εγκατάλειψης στις περιφέρειες και αποκλεισμών στα σύνορα, αλλά και εν μέσω γενίκευσης των συγκρούσεων και της επισφάλειας διερευνάται η σημασία των ηγεμονικών και τοξικών ανδρισμών που καταφεύγουν στη βία, την απαξίωση, την κατοχή και την απαλλοτρίωση εντέλει των θηλυκών, ως πρώτων τη τάξει, αποικιοποιημένων σωμάτων. Τίθενται ερωτήματα όπως: Πώς αναπαράγονται και πολλαπλασιάζονται οι ηγεμονικοί ανδρισμοί και οι τοξικές αρρενωπότητες; Πώς οι θηλυκότητες αντιδρούν στην πολλαπλότητα της υπαγωγής και πώς ανταποκρίνονται στην πρόκληση της χειραφέτησης; Ποια η στάση μας ως ερευνητ(ρι)ών διαπροσωπικά, δημόσια και ψηφιακά σε όλα αυτά;
Προσκεκλημένες ομιλήτριες και ομιλητές παρουσιάζουν εθνογραφικές έρευνες και άλλες μελέτες περίπτωσης από τη σκοπιά της ανθρωπολογίας και στη συνάντηση αυτής με την ιστορία, την πολιτισμική και τη μεταποικιακή κριτική. Συνομιλώντας με τις κριτικές θέσεις της κοινωνικής θεωρίας και αντιμετωπίζοντας την πρόκληση του δημόσιου χαρακτήρα της ανθρωπολογίας -αυτής που εμπλέκεται εντός/εκτός ακαδημαϊκού περιβάλλοντος με όρους κοινωνικής ευθύνης- η φεμινιστική κριτική στην πράξη φαίνεται να ανοίγει ένα μονοπάτι για μια από κοινού δράση με την έρευνα.
Στους/στις συμμετέχοντες/ουσες που θα κάνουν εγγραφή στην παρακάτω φόρμα, θα δοθούν βεβαιώσεις παρακολούθησης Φόρμα εγγραφής: https://forms.gle/TMyj4ZhVyVXcWYTq9
Τα σεμινάρια διεξάγονται ημέρα Δευτέρα και ώρα 16:00-18:00
Στα πλαίσια του Κύκλου «Το Εργαστήριο Culture-Borders-Gender/LAB στην πόλη» προβάλουμε και συζητάμε με τη δημιουργό
Ελπίδα Σκούφαλου την ταινία :
«Άκουσα το θεό να κλαίει» (ντοκυμαντέρ 86΄- παραγωγή 2013)
την Τετάρτη 25/1/2023, ώρα 18.00-20.30, στον Πολυχώρο Πολιτισμού Ισλαχανέ (διεύθ.: Ελένης Ζωγράφου 3, Θεσσαλονίκη).
Προσκαλούμε σε ανοιχτό μάθημα Δημόσιας Ανθρωπολογίας φοιτητ@ και
κοινό της πόλης, θεωρώντας ότι η
γνώση έχει αξία: όταν παράγεται σε δημόσιους χώρους πολιτισμού της πόλης, όταν
μοιράζεται και εκτός των τειχών του Πανεπιστημίου, όταν η επιστήμη συνομιλεί
διαθεματικά με την τέχνη, όταν ανοίγει δρόμους δίνοντας φωνή, αξία και σημασία
σε μειονοτικά και αφανή σώματα και υλικότητες, όταν η κριτική σκέψη συναντά τη
σοφία των καθημερινών ανθρώπων.
Η ταινία μας ταξιδεύει σε Ελλάδα, Συρία και Αλβανία. Εστιάζει σε τελετουργίες πίστης, πένθους και θρήνου έτσι όπως επιτελούνται από ένα κόσμο μειονοτήτων, τόσο κοντά και τόσο μακριά μας. Κοινότητες περιθωρίου από τα Βαλκάνια και τη Μεσόγειο που μας υπενθυμίζουν για τη λυτρωτική και θεραπευτική σημασία της ενσώματης τελετουργίας. Κόσμοι που μιλούν στο Θεό με το σώμα και εμφορούνται διαθετικά στην κοινωνική πράξη από τα πάθη τους. Κόσμοι όπου η πίστη για τη ζωή τους κατευθύνει να τιμούν τελετουργικά τους νεκρούς. Κόσμοι που μιλούν για ξεχασμένες οικειότητες μετα-ανθρώπινης συμπερίληψης, σε αρμονία με τη φύση και με τα άλλα πλάσματα.
Η Λέσχη Εθνογραφίας-Εργαστήριο Μελέτης του Πολιτισμού, των Συνόρων και του Κοινωνικού Φύλου διοργανώνει για το ακαδ. έτος 2022-2023 σεμινάρια με τη θεματική:
«Δημόσια Ανθρωπολογία, Θηλυκότητες, Ανδρισμοί και Φεμινιστική Κριτική»
Στόχος του σεμιναρίου ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ είναι να συμβάλει σε μία κριτική και διεπιστημονική συζήτηση για τη θεωρία και πρακτική της εθνογραφίας, την επιστημολογία της έρευνας, τη σημασία της ενσώματης εμπειρίας, αλλά και τους τρόπους διάχυσης της παραγόμενης ανθρωπολογικής γνώσης στο ακαδημαϊκό και μη-ακαδημαϊκό κοινό. Η ανθρωπολογική μελέτη, ως ερευνητική πρακτική και ως πολιτική γραφής που εμπεριέχει την κριτική αποτίμηση, την ενσυναίσθηση, τον αναστοχασμό και την αυτοαναφορικότητα, αναδεικνύει τη σημασία της πολυτροπικής ανάλυσης του τοπικού για την κατανόηση του γενικού. Διοργάνωση:Φωτεινή Τσιμπιρίδου – Ιωάννης Μάνος – Ελένη Σιδέρη
“Τοποθετήσεις και επιτελεστικότητες των γυναικών στις κουλτούρες του δρόμου και του χιπχοπ: Εθνογραφικά παραδείγματα από την Ελλάδα και το εξωτερικό” Ναταλία Κουτσούγερα, κοινωνική ανθρωπολόγος (ΕΔΙΠ, Τμ. Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πάντειο Παν/μιο) /Αγγελική Σακελλαρίου, απόφοιτη του Τμ. Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού στο Πάντειο Παν/μιο.
16/1/23Ναταλία Κουτσούγερα/Αγγελική Σακελλαρίου: «Τοποθετήσεις και επιτελεστικότητες των γυναικών στις κουλτούρες του δρόμου και του χιπχοπ: Εθνογραφικά παραδείγματα από την Ελλάδα και το εξωτερικό» Οι παγκοσμιοτοπικές κουλτούρες του δρόμου και του χιπ χοπ αποτελούν εδώ και πολλά χρόνια χώρους ανδρικής αποικειοποίησης. Αν και βασίζονται σε αξίες και ιδανικά που πριμοδοτούν περιθωριοποιημένους πληθυσμούς και νοοτροπίες και προτάσσουν γνωμικά ισότητας, ειρήνης και αγάπης (peace, love, unity and having fun) συνήθως δεν συμπεριλαμβάνουν στα προτάγματά τους τις γυναικείες οντολογίες, ανάγκες, θεάσεις και θέσεις, πόσο μάλλον τις συμμετοχές των ΛΟΑΤ+ και κουήρ υποκειμένων σε αυτές. Αντιθέτως πολύ συχνά αποτελούν χώρους ανάπτυξης φαλλοκεντρικών και σεξιστικών αντιλήψεων, έμφυλης βίας, πουριτανισμών και πατερναλισμών. Στην παρούσα διάλεξη φωτίζονται οι όψεις των γυναικείων επιτελεστικοτήτων και τοποθετήσεων στους πολιτισμούς του δρόμου και του χιπ χοπ μέσα από την εμπειρική και θεωρητική ματιά της εθνογράφου (Ναταλίας Κουτσούγερα) και της μπρέικερ (breakdancer) (Αγγελική Σακελλαρίου, B-girl Nalum) με στόχο την επισήμανση των γυναικείων χειραφετήσεων αλλά και γυναικείων υποδουλώσεων στο πλαίσιο της Ελληνικής και παγκόσμιας σκηνής. Τέλος, με αφορμή την οπτικοακουστική εθνογραφική έρευνα της Ναταλίας Κουτσούγερα γίνεται αναφορά στη συμβολή μιας δημόσιας ανθρωπολογίας για την προαγωγή της φεμινιστικής αφύπνισης, της θηλυκότητας, των γυναικείων και κουήρ χειραφετήσεων σε αυτούς τους ανδροκρατούμενους χώρους.
Η Ναταλία Κουτσούγερα είναι κοινωνική ανθρωπολόγος (ΕΔΙΠ, Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο) που ενεργοποιείται στη διασταύρωση επιστημονικών περιοχών όπως η ανθρωπολογία των νεανικών πολιτισμών, η ανθρωπολογία της διασκέδασης και του χορού, η οπτική ανθρωπολογία. Η δουλειά της διακρίνεται από μια διεπιστημονική και πολυμεσική προοπτική που εξετάζει τις σωματοποιημένες και θεατρικοποιημένες πρακτικές επιτέλεσης συνδυάζοντας την οπτική ανθρωπολογία, τις σπουδές επιτέλεσης, τις κριτικές σπουδές χορού, τις σπουδές φύλου και θηλυκοτήτων, τις σπουδές χιπ χοπ, λαϊκού και οπτικού πολιτισμού. H Αγγελική Σακελλαρίου είναι απόφοιτη του Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Από το 2012 ασχολείται σε επίπεδο πρωταθλητισμού με το breaking συμμετέχοντας σε διαγωνισμούς στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Τα τελευταία 3 έτη έχει αναπτύξει ενεργό δράση όσον αφορά ζητήματα έμφυλων ανισοτήτων στην Ελληνική χιπ χοπ χορευτική σκηνή.
Ο 3ος Κύκλος ξεκινάει το Δεκέμβριο του 2022, με τον τίτλο «Δημόσια Ανθρωπολογία, Θηλυκότητες, Ανδρισμοί και Φεμινιστική Κριτική»
Από τη σκοπιά μιας Δημόσιας Ανθρωπολογίας και στη συνάντηση αυτής με τη φεμινιστική κριτική, ο 3ος κύκλος του Εθνογραφείν ανοίγει τη συζήτηση για τρέχοντα πεδία ανάλυσης στις Σπουδές Φύλου, όπως η συγκρότηση και επιτέλεση της θηλυκότητας και της αρρενωπότητας.
Ενσωματώνοντας ηγεμονίες, κοινωνικές ανισότητες και σχέσεις εξουσίας με όρους παλίμψηστων πατριαρχιών, θηλυκότητες και ανδρισμοί συνιστούν το βασικό διακύβευμα για τις πολιτικές της ταυτότητας. Συνάμα, ανδρισμοί, θηλυκότητες και πολιτικές ταυτότητας; αποτελούν προνομιούχο φακό παρατήρησης και διερεύνησης των προκλήσεων για τις θεσμικές πολιτικές ισότητας αλλά και τις ακραία αντιδραστικές σε αυτές τάσεις. Σε αυτό τον κύκλο των σεμιναρίων αναζητούμε τη συνθετότητα και τη δυναμική της κοινωνικοπολιτισμικής συνθήκης στη συγκρότηση του υποκειμένου και στην επιτέλεση του έμφυλου εαυτού, συγχρονικά και διαχρονικά, τόσο σε νοούμενα ως συμπεριληπτικά, όσο και σε συγκρουσιακά περιβάλλοντα.
Μέσα σε διαφορετικά κοινωνικά και ιστορικά συμφραζόμενα παλίμψηστων ηγεμονιών επιστημολογικής ιεραρχίας, οικονομικής ανισότητας, εγκατάλειψης στις περιφέρειες και αποκλεισμών στα σύνορα, αλλά και εν μέσω γενίκευσης των συγκρούσεων και της επισφάλειας διερευνάται η σημασία των ηγεμονικών και τοξικών ανδρισμών που καταφεύγουν στη βία, την απαξίωση, την κατοχή και την απαλλοτρίωση εντέλει των θηλυκών, ως πρώτων τη τάξει, αποικιοποιημένων σωμάτων. Τίθενται ερωτήματα όπως: Πώς αναπαράγονται και πολλαπλασιάζονται οι ηγεμονικοί ανδρισμοί και οι τοξικές αρρενωπότητες; Πώς οι θηλυκότητες αντιδρούν στην πολλαπλότητα της υπαγωγής και πώς ανταποκρίνονται στην πρόκληση της χειραφέτησης; Ποια η στάση μας ως ερευνητ(ρι)ών διαπροσωπικά, δημόσια και ψηφιακά σε όλα αυτά;
Προσκεκλημένες ομιλήτριες και ομιλητές παρουσιάζουν εθνογραφικές έρευνες και άλλες μελέτες περίπτωσης από τη σκοπιά της ανθρωπολογίας και στη συνάντηση αυτής με την ιστορία, την πολιτισμική και τη μεταποικιακή κριτική. Συνομιλώντας με τις κριτικές θέσεις της κοινωνικής θεωρίας και αντιμετωπίζοντας την πρόκληση του δημόσιου χαρακτήρα της ανθρωπολογίας -αυτής που εμπλέκεται εντός/εκτός ακαδημαϊκού περιβάλλοντος με όρους κοινωνικής ευθύνης- η φεμινιστική κριτική στην πράξη φαίνεται να ανοίγει ένα μονοπάτι για μια από κοινού δράση με την έρευνα.
Στους/στις συμμετέχοντες/ουσες που θα κάνουν εγγραφή στην παρακάτω φόρμα, θα δοθούν βεβαιώσεις παρακολούθησης
Το Ερευνητικό Εργαστήριο Μελέτης του Πολιτισμού, των Συνόρων και του Κοινωνικού Φύλου του Τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών (ΠΑ.ΜΑΚ), στo πλαίσιo του νέου κύκλου δημόσιων δράσεων με τίτλο: «Το Εργαστήριο Culture-Borders-Gender/LAB στην πόλη», την Παρασκευή 23 Δεκεμβρίου 2022, ώρα 17:00-20:00, θα βρίσκεται στο ΜΟΜus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης- Συλλογή Κωστάκη (Κολοκοτρώνη 21, Μονή Λαζαριστών).
Σας προσκαλούμε σε μια βραδιά
τέχνης, με ξενάγηση στην έκθεση: «Οργανική
Τέχνη. Η Πρωτοπορία στο Πέτρογκραντ». Θα ακολουθήσει συναυλία με μουσική jazz & swing vintage από
τη χορωδία FILIPPOSGLEEκαι μουσική theremin
από την May Roosevelt.
Περίληψη Η έρευνα εξετάζει την τελετουργία της Ασούρα, όπως επιτελείται από την πακιστανική σιιτική κοινότητα στον Πειραιά. Η Ασούρα είναι η μέρα του πένθους για το μαρτύριο του ιμάμη Χουσεΐν, ο οποίος ήταν εγγονός του Προφήτη και τρίτος ιμάμης και ηγήθηκε μιας εξέγερσης εναντίον του Ομεϋά χαλίφη Γιαζίντ Α΄, γεγονός που οδήγησε τελικά στον αποκεφαλισμό του κατά τη μάχη της Κερμπάλα το 680 μ.Χ. Στη μάχη αυτή βασίζεται το κεντρικό αφήγημα γύρω από το οποίο οι σιιίτες μουσουλμάνοι συγκροτούν την πολιτική τους ταυτότητα ως μετανάστες και τη θρησκευτική τους ταύτιση ως μειονότητα σε σχέση με τους σουνίτες μουσουλμάνους στην Ελλάδα. Η Ασούρα τιμάται κάθε χρόνο με τελετουργίες θρήνου και δημόσιες ακολουθίες που σε ορισμένες περιπτώσεις περιλαμβάνουν την πρακτική του αυτομαστιγώματος.
Η εκτός συμφραζομένων εστίαση στην πράξη του αυτομαστιγώματος, η οποία υπερτονίζεται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, επανισχυροποιεί τοπικά στερεότυπα για τις πρακτικές της σιιτικής κοινότητας ως «ασύμβατες» με «ελληνικές» πολιτισμικές αξίες. Κοινωνικές αναπαραστάσεις των σιιτών ως «βαρβαρικών Άλλων» ανακαλούνται συχνά στον δημόσιο λόγο ώστε να υποστηρίξουν ισλαμοφοβικά και φυλετικοποιημένα αφηγήματα αντικοσμοπολιτισμού. Αντιμέτωποι ωστόσο με την ξενοφοβία και την κοινωνική αποξένωση, οι σιίτες επιχειρούν συστηματικά να αρθρώσουν αντιαφηγήματα «πολιτισμικής οικειότητας», τα οποία δίνουν έμφαση στις ομοιότητες ανάμεσα στη δική τους θρηνητική τελετουργία και σε ποικίλες ενσώματες επιτελέσεις πίστης από τα πολιτισμικά συμφραζόμενα του ελλαδικού χώρου, όπως το προσκύνημα στην Τήνο ή τα Αναστενάρια.
Η έρευνα έχει τριπλό στόχο. Πρώτον, καταγράφει τον πολιτικό αγώνα της κοινότητας να προάγει διαλεκτικά και πρακτικά ένα όραμα πολιτειότητας βασισμένο σε ενσώματες και συν-αισθη(μα)τικές συνισταμένες υποκειμενικότητας. Δεύτερον, αναλύει τον πλούσιο μετασυμβολικό χαρακτήρα που προσλαμβάνει η Ασούρα στο μεταναστευτικό πλαίσιο, καθώς μεταμορφώνεται σε ιδίωμα έκφρασης και διαχείρισης αισθημάτων απώλειας τα οποία συνδέονται με μεταναστευτικές διαδρομές. Τρίτον, εκκινώντας από την περίπτωση της Ασούρα, αλλά και διευρύνοντας την ερευνητική οπτική με αναφορά σε άλλα παραδείγματα θρηνητικών επιτελέσεων, εξετάζει πώς η ποιητική της «πολιτισμικής οικειότητας» αρθρώνεται εκ νέου σε σύγχρονες καλλιτεχνικές πρακτικές, με επίκεντρο τις παραστατικές τέχνες.
Μάριος Χατζηπροκοπίου Ο Μάριος Χατζηπροκοπίου είναι μεταδιδακτορικός ερευνητής και διδάσκων στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στην κοινωνική ανθρωπολογία (École des Hautes Études en Sciences Sociales de Paris) και πήρε το διδακτορικό του στις σπουδές θεάτρου και επιτέλεσης (Aberystwyth University). Διετέλεσε μεταδιδακτορικός υπότροφος στο Κέντρο Έρευνας για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες. Δίδαξε μαθήματα ανθρωπολογίας, θεάτρου και επιτέλεσης (Πανεπιστήμιο Πατρών, Πάντειο Πανεπιστήμιο, Πανεπιστήμιο του Αμπεριστγουΐθ, Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Μπαΐα). Άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε διεθνείς συλλογικούς τόμους και ακαδημαϊκά περιοδικά με κριτές. Έχει παρουσιάσει περφόρμανς και παραστασιακές διαλέξεις διεθνώς. Έχει μεταφράσει τέσσερα βιβλία της Κλαρίσε Λισπέκτορ στα ελληνικά. Το πρώτο του βιβλίο ποίησης με τίτλο Τοπικοί Τροπικοί (εκδ. Αντίποδες, 2019) ήταν υποψήφιο για το Κρατικό Βραβείο Ποίησης. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζουν σε επιτελέσεις μετανάστευσης και προσφυγικότητας, σύγχρονες επαναγνώσεις του αρχαίου δράματος, επιτελέσεις του φύλου και της σεξουαλικότητας, τελετουργικές επιτελέσεις θρήνου, καθώς και στις διατομές μεταξύ αφήγησης και επιτέλεσης.
Φωτεινή Τσιμπιρίδου Η Φωτεινή Τσιμπιρίδου (δρ Εθνολογίας-Κοινωνικής Ανθρωπολογίας (École des Hautes Études en Sciences Sociales, Παρίσι 1990) είναι καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Τμήμα Βαλκανικών Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και διευθύντρια του Εργαστηρίου Μελέτης του Πολιτισμού, των Συνόρων και του Κοινωνικού Φύλου. Πραγματοποίησε επιτόπια έρευνα σε ένα χωριό πρώην προσφύγων και σε πομακικούς πληθυσμούς της ελληνικής Θράκης, σε χωριά της Μακεδονίας, της Πελοποννήσου και στο σουλτανάτο του Ομάν. Μελέτησε λόγους και πρακτικές εθνικισμού και πολυπολιτισμικότητας στην ελληνική Θράκη ενώ πραγματοποίησε συστηματική εθνογραφική έρευνα για τα φύλα, την πολιτειότητα και τις δημιουργικές εναλλακτικές δημοσιότητες στην Ισταμπούλ. Από το 2018 και στο πλαίσιο της μεταποικιακής κριτικής, διερευνά το είδος της μεταοθωμανικής θρησκευτικότητας και τις έμφυλες υποκειμενικότητες στα Βαλκάνια, την Τουρκία και την Μέση Ανατολή. Παράλληλα, υπό το πρίσμα της κριτικής αστεακής εθνογραφίας σε πόλεις της Μεσογείου, αναζητά τη σημασία των φεμινιστικών μεθοδολογιών και άλλων πρακτικών αντίστασης και δημιουργικής διαμαρτυρίας στον δρόμο της κοσμοπολιτικής.
Η Λέσχη Εθνογραφίας-Εργαστήριο Μελέτης του Πολιτισμού, των Συνόρων και του Κοινωνικού Φύλου διοργανώνει για το ακαδ. έτος 2022-2023 σεμινάρια με τη θεματική:
«Δημόσια Ανθρωπολογία, Θηλυκότητες, Ανδρισμοί και Φεμινιστική Κριτική»
Στόχος του σεμιναρίου ΕΘΝΟΓΡΑΦΕΙΝ είναι να συμβάλει σε μία κριτική και διεπιστημονική συζήτηση για τη θεωρία και πρακτική της εθνογραφίας, την επιστημολογία της έρευνας, τη σημασία της ενσώματης εμπειρίας, αλλά και τους τρόπους διάχυσης της παραγόμενης ανθρωπολογικής γνώσης στο ακαδημαϊκό και μη-ακαδημαϊκό κοινό. Η ανθρωπολογική μελέτη, ως ερευνητική πρακτική και ως πολιτική γραφής που εμπεριέχει την κριτική αποτίμηση, την ενσυναίσθηση, τον αναστοχασμό και την αυτοαναφορικότητα, αναδεικνύει τη σημασία της πολυτροπικής ανάλυσης του τοπικού για την κατανόηση του γενικού. Διοργάνωση : Φωτεινή Τσιμπιρίδου – Ιωάννης Μάνος – Ελένη Σιδέρη
Ο 3ος Κύκλος ξεκινάει το Δεκέμβριο του 2022, με τον τίτλο «Δημόσια Ανθρωπολογία, Θηλυκότητες, Ανδρισμοί και Φεμινιστική Κριτική»
Από τη σκοπιά μιας Δημόσιας Ανθρωπολογίας και στη συνάντηση αυτής με τη φεμινιστική κριτική, ο 3ος κύκλος του Εθνογραφείν ανοίγει τη συζήτηση για τρέχοντα πεδία ανάλυσης στις Σπουδές Φύλου, όπως η συγκρότηση και επιτέλεση της θηλυκότητας και της αρρενωπότητας.
Ενσωματώνοντας ηγεμονίες, κοινωνικές ανισότητες και σχέσεις εξουσίας με όρους παλίμψηστων πατριαρχιών, θηλυκότητες και ανδρισμοί συνιστούν το βασικό διακύβευμα για τις πολιτικές της ταυτότητας. Συνάμα, ανδρισμοί, θηλυκότητες και πολιτικές ταυτότητας; αποτελούν προνομιούχο φακό παρατήρησης και διερεύνησης των προκλήσεων για τις θεσμικές πολιτικές ισότητας αλλά και τις ακραία αντιδραστικές σε αυτές τάσεις. Σε αυτό τον κύκλο των σεμιναρίων αναζητούμε τη συνθετότητα και τη δυναμική της κοινωνικοπολιτισμικής συνθήκης στη συγκρότηση του υποκειμένου και στην επιτέλεση του έμφυλου εαυτού, συγχρονικά και διαχρονικά, τόσο σε νοούμενα ως συμπεριληπτικά, όσο και σε συγκρουσιακά περιβάλλοντα.
Μέσα σε διαφορετικά κοινωνικά και ιστορικά συμφραζόμενα παλίμψηστων ηγεμονιών επιστημολογικής ιεραρχίας, οικονομικής ανισότητας, εγκατάλειψης στις περιφέρειες και αποκλεισμών στα σύνορα, αλλά και εν μέσω γενίκευσης των συγκρούσεων και της επισφάλειας διερευνάται η σημασία των ηγεμονικών και τοξικών ανδρισμών που καταφεύγουν στη βία, την απαξίωση, την κατοχή και την απαλλοτρίωση εντέλει των θηλυκών, ως πρώτων τη τάξει, αποικιοποιημένων σωμάτων. Τίθενται ερωτήματα όπως: Πώς αναπαράγονται και πολλαπλασιάζονται οι ηγεμονικοί ανδρισμοί και οι τοξικές αρρενωπότητες; Πώς οι θηλυκότητες αντιδρούν στην πολλαπλότητα της υπαγωγής και πώς ανταποκρίνονται στην πρόκληση της χειραφέτησης; Ποια η στάση μας ως ερευνητ(ρι)ών διαπροσωπικά, δημόσια και ψηφιακά σε όλα αυτά;
Προσκεκλημένες ομιλήτριες και ομιλητές παρουσιάζουν εθνογραφικές έρευνες και άλλες μελέτες περίπτωσης από τη σκοπιά της ανθρωπολογίας και στη συνάντηση αυτής με την ιστορία, την πολιτισμική και τη μεταποικιακή κριτική. Συνομιλώντας με τις κριτικές θέσεις της κοινωνικής θεωρίας και αντιμετωπίζοντας την πρόκληση του δημόσιου χαρακτήρα της ανθρωπολογίας -αυτής που εμπλέκεται εντός/εκτός ακαδημαϊκού περιβάλλοντος με όρους κοινωνικής ευθύνης- η φεμινιστική κριτική στην πράξη φαίνεται να ανοίγει ένα μονοπάτι για μια από κοινού δράση με την έρευνα.
Στους/στις συμμετέχοντες/ουσες που θα κάνουν εγγραφή στην παρακάτω φόρμα, θα δοθούν βεβαιώσεις παρακολούθησης
“Γυναικοκτονίες, γεροντοκτονίες, σχέσεις φροντίδας, ποιος νοιάζεται;” Αθηνά Πεγκλίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια στο Τμήμα Ιστορίας & Αρχαιολογίας στο Α.Π.Θ.
19/12/22Αθηνά Πεγκλίδου:Γυναικοκτονίες, γεροντοκτονίες, σχέσεις φροντίδας, ποιος νοιάζεται;
Το 2021, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για τη Γυναικοκτονία (E.O.F.) μεταξύ των 30 γυναικοκτονιών στην Ελλάδα, οι 12 αφορούσαν γυναίκες άνω των 66 ετών οι οποίες δολοφονήθηκαν στην πλειοψηφία τους από γιο, εγγονό ή συγγενικό πρόσωπο που τις φρόντιζε ή που φρόντιζαν αυτές. Ωστόσο, στο δημόσιο λόγο για τη γυναικοκτονία που έχει αναδυθεί τελευταία, προσδιορίζονται ως γυναικοκοκτονίες μόνο οι ανθρωποκτονίες που έχουν διαπραχθεί σε ενδο-συντροφικό πλαίσιο. Μπροστά σε αυτήν την παρανόηση ή την υπόρρητη ερμηνεία, πρέπει να διερωτηθούμε γιατί οι ηλικιωμένες γυναίκες δεν συγκαταλέγονται στα θύματα των γυναικοκτονιών, ακόμη και αν είναι πιθανά θύματα θανάσιμης βίας. Εδώ στοχεύω αρχικά να απαντήσω στο ερώτημα εάν οι γυναικοκτονίες των ηλικιωμένων διαφέρουν από τις γυναικοκτονίες των νεότερων γυναικών και ποια μορφή αποκτούν στο ελληνικό πλαίσιο. Οι ηλικιωμένες γυναίκες δολοφονούνται επειδή είναι ηλικιωμένες και επειδή είναι γυναίκες. Κακοποιούνται σωματικά και ψυχικά, συχνά στερούνται του δικαιώματος τους να διαχειριστούν την περιουσία τους και αποδυναμώνονται οικονομικά και κοινωνικά. Δεδομένης της έλλειψης επίσημων στοιχείων, αρχικός στόχος μου είναι να συζητήσω τα ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα γυναικοκτονιών ηλικιωμένων και να προσπαθήσω να τα συσχετίσω με ευρύτερες νοηματοδοτήσεις της φροντίδας και της κατ’ οίκον φροντίδας ειδικότερα, της στέγασης, της μητρότητας και της αφοσίωσης λαμβάνοντας υπόψη και την πρόσφατη υγειονομική κρίση Covid -19 και την έκθεση των ηλικιωμένων στις κοινωνικές παρενέργειες της με τη στέρηση υπηρεσιών δημόσιας περίθαλψης.
Η Αθηνά Πεγκλίδου είναι Επίκουρη Καθηγήτρια στο Τμήμα Ιστορίας & Αρχαιολογίας στο Α.Π.Θ. Σπούδασε Φιλοσοφία, Παιδαγωγική & Ψυχολογία στο Α.Π.Θ. (Πτυχίο,1993), Κοινωνική Ανθρωπολογία (D.E.A.,1995) & (Thèse en Doctorat, 2004) στην École des Hautes Études en Sciences Sociales (E.H.E.S.S.), Ανθρωπολογικό Ντοκιμαντέρ στα πανεπιστήμια Nanterre – Paris X & École Pratique des Hautes Études (E.P.H.E.) (D.E.A., 1998) στο Παρίσι. Μελέτησε εθνογραφικά τις έμφυλες νοηματοδοτήσεις του καταναγκασμού της καθαριότητας και της κατάθλιψης στο ελληνικό πλαίσιο, τη διαχείριση διαφορετικών θεραπευτικών εξουσιών, τα θεραπευτικά δρομολόγια ανάμεσα στο ιατρικό, το θρησκευτικό και τα όρια τους (πρακτικούς γιατρούς, μάγους, μοναχούς). Ανέλυσε τη σχέση υποκειμενικότητας και αυτό-ίασης, κατανάλωσης ψυχοφαρμάκων και των κοινωνικών και ψυχοσωματικών παρενέργειών τους, φροντίδας και νοσηλείας. Έχει διεξάγει εθνογραφικές μελέτες πάνω στην έμφυλη εμπειρία του ελληνοαλβανικού συνόρου με οπτικά μέσα (2004-7), στην ηθική οικονομία των δώρων και αντιδώρων στο ιατρικό πλαίσιο (2011-12), στη σχέση κοινωνικής ευαλωτότητας, ανισότητας και σχιζοφρένειας (2013-15), την κατασκευή της θυσίας και του ηρωισμού την εποχή του Covid-19 (2019-20). Έχει ασχοληθεί ερευνητικά με τη σχέση αποικιοκρατίας και λαογραφίας χρησιμοποιώντας ως αναλυτικό άξονα τη σχέση της με τα οπτικοακουστικά μέσα και τις εικόνες του λαϊκού πολιτισμού (2017-18). Συμμετείχε στο πρόγραμμα COST Action IS1206 Femicide Across Europe (2013-17), στη δημιουργία του European Observatory on Femicide (E.O.F.) το 2018 και του femicide.gr το 2019. Είναι μέλος του γνωμοδοτικού συμβουλίου του European Observatory on Femicide (E.O.F.).
