H έρευνα εξετάζει τα οικονομικά δίκτυα των «παλινοστούντων» απ’την πρώην ΕΣΣΔ στη Θεσσαλονίκη και τους διάφορους τρόπους με τους οποίους επηρεάζουν (και επηρεάζονται από) την κινητικότητα και τις μεταναστευτικές πρακτικές αλλά και τον τρόπο διαμόρφωσης νέων και παλιών διασπορικών κοινοτήτων.
‘Υστερα από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης περισσότεροι από 150 χιλιάδες ελληνικής καταγωγής μετανάστευσαν στην Ελλάδα (ή «επέστρεψαν» σύμφωνα με την επίσημη αφήγηση), σε μια προσπάθεια να ξαναχτίσουν τις ζωές τους απ’το μηδέν στην «πατρίδα των προγόνων» τους. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’90 ενεπλάκησαν σε μια σειρά από οικονομικές δραστηριότητες (κυρίως εντός της ανεπίσημης οικονομίας και χάρη στους ελαστικούς κρατικούς ελέγχους) οι οποίες συχνά προϋπόθεταν διεθνική κινητικότητα. Η αγορά γούνας, η τουριστική βιομηχανία, ο τομέας των κατασκευών και οι λαϊκές αγορές αποτέλεσαν προνομιακά πεδία εργασίας και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στα οποία οι ρωσόφωνοι μετα-σοβιετικοί Έλληνες βρήκαν θέση χάρη στην σκληρή δουλειά και τα κατάλληλα διασπορικά δίκτυα και τα δίκτυα συγγένειας. Παρά το γεγονός οτι θεωρούσαν την Ελλάδα ως την «τελική πατρίδα» τους, οι διεθνικές πρακτικές και στρατηγικές των παλινοστούντων δεν σταμάτησαν ποτέ να λαμβάνουν χώρα τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Χώρες όπως η Γερμανία, η Κύπρος ή η Μεγάλη Βρετανία αποδείχθηκαν προσφιλείς προορισμοί που φιλοξένησαν, έστω και προσωρινά, αρκετούς μετα-σοβιετικούς πληθυσμούς, συμπεριλαμβανομένων των Ελλήνων. Η ελληνική κρίση του 2010 και η επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης που ακολούθησε, επέτειναν τις τάσεις (επανα)μετανάστευσης προς την δυτική Ευρώπη, μαζί με πρακτικές επιστροφής προς την νότια Ρωσσία.
Ο σκοπός της έρευνας μας η οποία βασίστηκε σε ημι-δομημένες συνεντεύξεις με παλινοστούντες και εκτεταμένη έρευνα πεδίου σε επιχείρηση που ανήκει σε Έλληνες της πρώην ΕΣΣΔ, είναι να εξερευνήσει την διάδραση ανάμεσα σε στρατηγικές μετανάστευσης, οικονομικά δίκτυα και διασπορικές κοινότητες και ταυτόχρονα να θέσει ερωτήματα σχετικά με τα στερεότυπα γύρω από τις έννοιες της «ελληνικότητας» ή της «ποντιακότητας» που βασίζονται στον μύθο της «τελικής» ή «αιώνιας» πατρίδας. Η αναζήτηση των διασυνδέσεων γύρω απ’την άνοδο και πτώση συγκεκριμένων οικονομικών τομέων και την μετα-σοβιετική κινητικότητα όπως εκφράζεται μέσα απ’την ελληνική περίπτωση, αποκαλύπτει διάφορες οικονομικές και μεταναστευτικές πρακτικές ενθυλακωμένες στις κοινωνικές και πολιτισμικές νόρμες των διασπορικών κοινοτήτων των παλιννοστούντων.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από τους μεταδιδακτορικούς ερευνητές Δημήτρη Καταϊφτσή και Αναστάσιο Γρηγοράκη, υπό την επίβλεψη της καθηγήτριας του τμήματος ΒΣΑΣ Ευτυχίας Βουτυρά.
Πληροφορίες ένταξης πράξης ΕΣΠΑ: https://empedu.gov.gr/decision/apo-tis-laikes-agores-stis-oikogeneiakes-epicheiriseis-sta-russian-markets-mia-orizontia-oikonomia-ton-quot-ftochon-quot-os-stratigiki-epiviosis-ton-epanapatristhenton-apo-tin-proin-essd-apo-ta-mesa-t/